Сөйлем мүшелері – сөздердің мағыналық тұрғыдан өзара тіркесуі нәтижесінде синтаксистік қызметте жұмсалатын сөйлемнің дербес бөлшектері. Сөйлемдегі сөздер бір-бірімен мағыналық байланыста болады, сол байланыс негізінде грамматикалық мағынаға ие болған сөздер, сөз тіркестері сөйлем мүшелері қызметін атқарады. Сөйлем мүшелері қызметінде сөйлемнің дұрыс құрылуының, әр сөздің өз орнында жұмсалуы мен ой желісі, стильдік жағынан нақты болуының орны ерекше. Сөйлем мүшелері үлкен екі топқа бөлінеді:
тұрлаулы мүшелер (бастауыш, баяндауыш);
тұрлаусыз мүшелер (анықтауыш, толықтауыш, пысықтауыш).
асыл іс:Талап, еңбек, терең ой,
Қанағат, рақым, ойлап қой
дұшпан:Өсек, өтірік, мақтаншақ,
Еріншек, бекер мал шашпақ
Менің ойым:
әр адамда екі жақ болады ол асыл істер мен дұшпан, Абай атамыздың бар айтқысы келгені ол дұшпанмен дұшпан болмай ақыл қосып асыл іске қарай жүгінуіміз керек