Баягыда бир жетим болыпты.ол куни-туни жумыс жасап,енбек етипти.бір куни хан онын енбеккор екенин корип тан калады.хан шабармандарына жетим алип келуин буйырады.сойтип жетим катты коркып ханнын алдына келеді.хан сонда турып; -сен,оте енбекшил екенсин менин бр бар ол сен секилди емес.кыскасы сен менин енбекке баулисын депти.саган 1 ай уакыт беремин егерде оны жалкаулыктан куткармасан басынды шабамын,ал куткарсан сени уазирим етип тагайындайтын боламын жане кызымды беремин,-деп уадесин береді.жетим катты уайымдап енди кайыттим деп басын устап жылай бастайды.бір кезде ханнын шабармандары келип жетим ханнын апарады.ол сондай ериншек екен.бр кезде жетим оган; -сен менимен брге жур мен саган коп байлыкты корсетемин брак менин бр шартым бар дейді.байлыкты табу ушын сен куректи алып сарайдын манын казасында сол казып алган топырактарынды кирпиш кылып уй саласын сонда гана сен байлыкты табасын депты. сонда ханнын ; -жарайды мен байлык ушын барине дайынмын депті. сойтип жетим екеуи сарайдын манына барип екеуи 10 кун жерди казады. ал казган топырактарынан 20 кунде уй салып битиреди.сонда ханнын байлык деген озинин жасаган енбегин екенгой мен енди тусиндим деп куледі.хан буган тан калады.сойтип жетим уадесиндей кызын берип уазир кылады. соны калай? озим шыгардым)
1.Абай осы күнгі Семей облысындағы Шыңғыс деген тауды жайлаған Тобықты руының ішінде, 1845 жылы туған. Абайдың өз әкесі Құнанбай, оның әкесі Өскембай, үшінші атасы Ырғызбай. Бұлардың барлығы да ру ішінде үлкен үстемдік жүргізген адамдар. Өскембай — Ырғызбайдың өзге балаларының ішінде ең дәмелісі болды. Сол кездегі Кеңгірбай маңайындағы ағайын-туысқан, іні-баласының бәрінен пысық, епті болыпты. Өскембай Кеңгірбай қартайған кезде атқа мінеді. Өскембай өзінің ел меңгеру әдісінде ең алдымен, Кеңгірбайдың көпті мезі қылған парақорлық мінезінен бойын қашандау ұстауға тырысқан көрінеді. Ру басылар ортасында сақталып қалған сөздің бәрінде: "Ісің адал болса, Өскембайға бар, арам болса, Ералыға бар" деген сөз бар. Бірақ осындай болумен қатар, Өскембай елді күшпен, зорлықпен ықтырып аламын деп, асқақ мінезді көп қолданған. Мысалы бір уақыт аулына жүгініске келіп отырған Мәмбетай деген кісіге ашуланып, мұрнын кесіп алғаны... сияқты ісі жаңағы айтқанға дәлел. Өскембай орта жасқа келгенде, баласы Құнанбай ер жетіп, атқа мінген. Құнанбай 1804 жылы туған. Құнанбайдың шешесі Зере, кісі ренжітпейтін жұмсақ мінезді әйел болған деседі. 1850 жылы, 72 жасында Өскембай өледі. Зере байынан кейін көп жасаған. Ол бертін келіп: 90-ға жетіп өледі. Мұның ақын болатын немересі Абайдың бала, бозбала күнінде бәрі Зерені "кәрі әже" дейді екен. Кәріліктен құлағы есітпейтін болады. Балаларына дұға оқытып, үшкірте береді. Сонда өз қолындағы немересі Абай кәрі әженің құлағына өлең айтып келіп үшкіреді екен. Құнанбай жасында әке-шешесі мен өскен ортасынан алған тәрбиеден басқа оқу тәрбиесін көрмеген. Мұның орайына жас күніндегі өмірі, елдің ол кездегі дағдысы бойынша: батырлық, жорықшылық сияқты істерге көбірек ауған. Өзі құрбы жас жігіттердің ішінде ер, мықты найзагер болып та саналған. Жасында осындай өмірге салынған Құнанбай кесек мінезді, қатты адам болғанға ұқсайды. Қаттылығы әншейін ғана емес, әке, шеше, жанашыр жақынға да бір қалыпты болған сияқты. Ел билеп, іс басқаруға келгенде Құнанбай әкесінен өтімдірек болған. Мұның кісілікке толық ілінген кезінде Сібір даласы "1822 жылдағы Сібір қазақтарына арналып шыққан устав" бойынша өкірікке бөлініп, "өкіріктік приказ" билейтін болған. Өкіріктің бастығы аға сұлтан, приказдың қалған екі мүшесінің бірі өкімет чиновнигі болады (елдің көбі мұны майыр дейді). Үшінші мүшесі кіші сұлтан атанады. Осы кезде Құнанбай екі жылдай аға сұлтан болады. Бұрыннан өз орталарынан біреудің болуына көп тілеулес болып жүрген ру жуандары Құнанбайдың аға сұлтан болуын Құсбек, Жамантайдың партиясынан, патша саясатынан дегісі келмей, "Құнанбай басының қасиетінен" деп кеткен сияқты. Сол кездегі атқа мінерлер аузындағы аңызға қарағанда, Құнанбай: "қарадан хан болған" деп аталады. Құнанбай аға сұлтан болған уақытта, өз еліне старшындыққа өзінің тоқал шешесінен туған Майбасар деген інісін сайлаған. Майбасар тентек, ұрыншақ мінезді, сыйымсыз адам болған. Ел мұны адамшылық, ақыл, мінез жағының қайсысынан болса да басшы болып, ел меңгеруге жарайтын кісі деп білмеген. Майбасар қылығының салдарынан Жігітек деген ру бастығы Бөжей болып, Құнанбайға өкпелі болады. Бірақ бірде аға сұлтан болып жүрген Құнанбай, әрі сырт елдерге атақты, әрі үмітке салмақты болып ап, Жігітекті де, басқаларды да бойымен басып шыға берген. Сонымен алғашқы араздық, жаулық кейін ұзақ замандарға созылып кетсе де, Құнанбай тұсындағы алыстың бір буыны Жігітектің жеңілуімен бітеді. Құнанбай Жігітектің он жеті адамын Сібір айдатады. Бұл кезде Абай ержетіп, ел меңгеруге кіріскен еді. Әкесінің Жігітекпен алысқан, Тоқпамбет үстіндегі, Мұсақұл үстіндегі төбелестерінде баларақ болса да, ер жете бастаған сайын, әкесі мұны ел сөзіне, ел ісіне жұмсай бастайды. Осы Құнанбай ісінің жоғарыда айтылған көп уақиға, көп тартыстары және барлық сол заманның мінездері ақын Абайдың бала күнінен бастап нық байланыса өскен ортасы еді. Көп басты адамынан айырылған Жігітек талай заманға шейін "көзге қамшы тигендей" болып қалады. Абай елді меңгеріп алған кезде, Құнанбай біртіндеп кеп ел сөзінен шыққан. Сонымен 72 жасында қажыға барып, қажыдан қайтып келген соң 8-9 жылдан кейін қайтыс болады.
а)урмелы
Объяснение:
правильно поверьте