қиял - ғажайып ертегілер - халық арманын қиял-ғажайып бейнедегі кейіпкерлер арқылы тілге тиек етеді. қиял - ғажайып ертегілер алғашқы қауымдық қоғамда туа бастаған деген болжам бар. оны ертегілерде кездесетін өте ертедегі қоғамдык өмірдің қалдыктарынан байқауға болады. мысалы, матриархат заманына тән аналық ру мен көптеген әдет - ғұрыптардың көріністері (жұптық ұйым, аналық мекен, аналық неке, кувада, авункулат, т. ерте замандағы анимизм, тотемизм, магия сияқты діни нанымдар мен сенімдер, т.б. бірақ көне дәуірдің бұл көріністерін кейінгі заманда халық тек қиял деп түсінген. сол себепті ертекшілер әңгімесін ерте уақытта болған деп ескертеді. қазақтың қиял - ғажайып ертегілері жанрлық жағынан біркелкі емес. оның құрамында алғашқы қауымға тән қарапайым миф, хикая, әңгімелермен бірге батырлық ертегілер кездеседі, сондай-ақ, тұрмыс-салтқа байланысты шығармалар ұшырасады. демек, біздің қиял - ғажайып ертегілерміз жанр жағынан синкретті, яғни дараланбаған. қазақ қиял - ғажайып ертегілердің тағы бір ерекшелігі - үнемі трансформациялық процесте болуы, яғни бір жанрдың екіншіге ауысып отыруы. осы себепті қиял - ғажайып ертегілерінің біразы жанрлық өзгеріске ұшыраған, олар қиял-ғажайып пен тұрмыс-салт ертегілерінің аралық жанры сияқты. кей жағдайда қиял - ғажайып ертегілері бүтіндей тұрмыс-салт оқиғаларын баяндап келеді. қиял - ғажайып ертегілердің сюжетіне, поэтикасы мен құрылысына батырлық жыр үлкен ықпал еткен. көптеген қиял - ғажайып ертегілердің сюжеттік желісінде батырлық жырларындағыдай тұрақты кіріспелер мен қорытындылар бар.
