3. Өлең мазму. қандай сөздермен алмастырар едік? Не себепті?
2. Қараңғы қазақ көгіне,
Өрмелеп шығып, күн болам!
Қараңғылықтың кегіне,
Кун болмағанда, кім болам?
Мұздаған елдің жүрегін,
Жылытуға мен кірермін!
ларыңды төмендегі кестеге салыңдар.
Ақын өмір сүрген кезеңдегі шәкірт ойы Бүгінгі шәкірттердің ойы
1. Қараңғылықтың кегі, мұздаған елдің жүрегі, надандық теңізі сөздерін
деген Сұлтанмахмұт Торайғыровтың өлең жолдарын «Шығамын тірі
болсам адам болып» өлеңімен салыстыра отырып талдаңдар. Өз талдау.
Қазақ тілінде осы қосымшылардың бір тобы соңғы буынның жуан-жіңішкелігіне қарамастан, не жуан, не жіңішке қалпында қосылады.
Көмектес септік жалғаулары: - мен, - бен, - пен (доп-пен, дос-пен т.б.)
-нікі, -дікі, -тікі (апам-дікі, қойшы-нікі)
-тай, -тал, -дар, -еке, -тар ( шеше -тай, білім - дар, ата - еке, сезім - тал т.б.)
-хана, -стан, -кент, -күнем (дәрі - хана, Пәкі-стан, Шым - кент, пайда - күнем т.б.)
-кер, -гер, -қор, -паз, -қой, -ғой, -гөй,- кеш -уар (қалам - гер, пәле - қор, өнер - паз, кәсіп - қой, сөз-уар т.б.)
-ов,- ова, -ев,- ева, -ин,- ина (Cейсенбеков - тің, Aлмабаев - тың). Мұнда қосымша түбір сөздің соңғы буынындағы дауысты дыбыстың жуан-жіңішкелігіне қарай жалғанады.
Мысалы:
Бұл қызыл көйлек апамдікі болу керек.
Аружан - өте сезімтал болып өсіп келеді.
Ертеңгі концертте өңіріміздің өнерпаздары өз өнерлерін көрсетеді.
Сөзуар адамдарды ұнатпаймын.