Салт және сабақты етістік
Салт етістік — табыс септікті сөзді қажет етпей, түрлі қосымшалы сөздермен тіркесіп келетін етістік түрі. Салт және сабақты етістіктердің тұлғалық жағынан айырмасы жоқ, негізгі ерекшелік етістіктің ішкі мағыналық құрылымында. Етістіктің салт не сабақты болуы мағыналарының нысанға бағытталуына байланысты болғандықтан, Салт етістік сабақты етістікке, керісінше, сабақты етістік салт етістікке айнала алады. Салт етістікті сабақтыға айналдыруда -тыр, -тір, -дыр, -дір, -ғыз, -гіз, -қыз, -кіз, -ыр, -ір, -т секілді өзгелік етіс жұрнақтары (ағаш өсті — ағашты өсір; орындықта тұр — орындықты тұрғыз, т.б.), ал сабақты етістікті салт етістікке айналдыратын -ыл, -іл, -л, -н тәрізді ырықсыз, өздік етіс жұрнақтары (сабақты оқы — сабақ оқылды; кітапты ал — кітап алынды, т.б.) үлкен рөл атқарады.
Сабақты етістік — табыс септігіндегі сөзді керек ететін етістік түрі. Табыс септікті тура толықтауышты меңгеру немесе меңгере алмау қасиетіне қарай етістіктер салт және сабақты болып бөлінеді. Салт және сабақтылық категориясы етістіктің грамматикалық семантикасымен байланысты қалыптасқан құбылыс. Оның субъекті мен объектінің грамматикaлық (синтаксистік) қатынасын өзгертіп отыратын ішкі семантикалық мазмұны болады. Мысалы, құданы шақыр, ақиқатын біл, қымызды сапыр.
Объяснение:
Мәтінді тында. Оқы. Түсінгенінді айт
перевод: Прослушай текст. Прочитай. Перескажи текст
Астана-Қазақстан Республикасының елордасы.Ол Сарыарқаның солтүстік бөлігінде орналасқан.Қаланың ортасынан Есіл өзені ағып өтеды.Астана бұрын Ақмола деп аталған.Кеңес үкіметі кезінде қала Целиноград деген атауға ие болған.1997 жылы 10 желтоқсаннан бастап Ақмола ресми түрде Қалақстанның астанасы болып жарияланды.1998 жылы 6 мамырда Н.Ә.Назарбаев Ақмола қаласын Астана деп атау туралы жарлық шығарды.1998 жылы 10 маусымда жаңа астананың ресми тұсаукесер тойы болды.2006 жылдан бастап Астана күні 6 шілдеге ауысты.Жыл сайын осы күні Астана күнін тойлаймыз.Астана-жас әрі сұду қала.Астана қаласының бас символы-Бәйтерек монументі.Оның биіктігі-97 метр.Бәйтерек монументі-Есілдің сол жағындағы алғашқы сәулет туындысы. Астанада саябақтар ,жаңа ғимараттар бар.2001 жылы 8 қыргүйекте Қазақстан картасы-Атамекен тарихи-этнографиялық кешені ашылды.Саябақта Қазақстанның қалалары мен тарихи ескерткіштер көрсетілген.1999 жылы ЮНЕСКО шешімімен Астана Әлем қаласы атағына ие болды.
перевод:
Астана – столица Республика Казахстан. Она расположена в северной части Сарыарки. В центре города протекает река Ишим. Астана раньше называлась Акмола. Во времена советского союза город назывался Целиноградом. 1 0 декабря 1997 года Акмола была официально объявлена столицей Казахстана. 6 мая 1998 года Н.А. Назарбаев издал указ о переименовании Акмолы в Астану. 10 июня 1998 года официальная презентация города. С 2006 года день Астаны был перенесен на 6 июля. Каждый год в этот день мы празднуем день Астаны. Астана – молодой и красивый город. Главный символ Астаны – монумент Байтерек. Его высота – 97 м. Монумент Байтерек – первое архитектурное произведение на левом берегу реки Ишим. В Астане есть парки и новые здания. 8 сентября 2001 года был открыт историко – этнографический комплекс «Атамекен – карта Казахстана». В парке представлены города и исторические памятники Казахстана. В 1999 году Астана была удостоена звания «Город мира» по решению ЮНЕСКО.