1-тапсырма. Мәтінді оқы. Түсінгеніңді айтып бер (аудиожазылым) «Әдебиет» сөзі араб тілінен аударғанда «асыл сөз» деген мағынаны білдіреді. Барлық халықтың әдебиеті сияқты қазақ әдебиеті де екіге бөлінеді: біріншісі – ауыз әдебиеті, екіншісі — жазба әдебиеті. Ауыз әдебиеті – елдің жазу өнерін білмей жүрген кезінде шыққан сөз өнері.
Ауыз әдебиеті — халқымыздың асыл мұрасы. Онда халқымыздың ғасырлар бойы басынан кешірген тарихи белестері, елінің тәуелсіздігі жолындағы ерлік, батырлық қимылдары, халықтың әдет-ғұрпы, салт-дәстүрі, арман-мүддесі, қиялы, жастардың кіршіксіз пәк махаббаты сөз өнерімен кестеленген.
Бұл тарауға тұрмыс-салт жырлары, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, аңыз- әңгімелер, батырлық дастан мен лиро-эпостық жырлар, эпостық жырлар, ертегілер, айтыстар, жаңылтпаштар, шешендік сөздер сияқты ауыз әдебиетінің әр түрі енген.
Ауыз әдебиеті — талай ғасырлар жемісі. Халық жыраулары, жыршылары, ертегішілері көне заманнан рухани асыл қазына ретінде сақтап, ұрпақтан-ұрпаққа мұра етіп, бүгінгі біздің дәуірімізге жеткізген.
Мәтінді пайдаланып, кестені толтыр
ТҰЖЫРЫМДЫ СӨЙЛЕМДЕР ШЫН ЖАЛҒАН
«Әдебиет» сөзі араб тілінен аударғанда «асыл сөз» деген мағынаны білдіреді.
Ауыз әдебиетінің сөздерін шығарушы-ақын-жазушылар.
Бир куни аже мен Ата болыпты.Атасынын карнын ашкан сон атасы ажесине барыпбылай депти:Ажесине маган бауырсак писирип бершиш деп сурады.Содан ажеси бауырсак писирип берди.Оны суытайын деп терезенин алдына койды.Содан кейин Ош кашип кетти.Бауырсак кашып келе жатканда алдынан коян шыкты.Сосын коян:Бауырсак,бауырсак мен сени жеймин дейди.Сосин бауырсак мени жемеши мен Саган Олег айтып берейин дейди.Коян келеседи.Атамнан да каштым ажесненда каштым енди сеннен кашамыз Дейли де кашып кетеди. Создан сон алдынан аю шыгады.Аю айтады:Бауырсак,бауырсак мен сени жеймин дейди.Бауырсаккоркип мени жемеши мен саган олен айтайын Дейди.Аю келеседи.Атамнан да каштым ажемнен де каштым кояннан да каштым Дейли енди сеннен кашамын деп домалап кетеди.Содан келе жатканда алдынан каскыр шыгады.Каскыр айтады: Бауырсак, бауырсак мен сени жеймин дейди.Бауырсак:каскыр мени жемеши мен Саган олен айтайын дейди.Каскыр келеди.Атамнан да каштым ажемнен де каштым кояннан да каштым аюданда каштым енди сенен кашамын деп кашып кетеди.Содан тулки шыгады.Тулки айтады:Бауырсак,бауырсак мен сени жеймин дейди.Тулки мени жемеши мен Саган Олег айтып берейин дейди.Тулки келеседи.Атамнан да каштым ажемнен де каштым кояннан да каштым аюдан да каштым каскырдан да каштым енди сенен кашамын дейди.Тулки мен сени естемеймин Дейли менин мурныма туршы сол кезде естеймин дейди.Бауырсак турады Оленин айтып жатканда тулки оны жеп кояды
Бiрақ кiрпi алма жинай алмады, түлкiден қорғана алмады. Ал қарға ұша алмады. Кiрпi қайтадан қарғаға келдi. Но ёж яблоки собирать не мог, от лисы защищаться не мог. А ворона летать не могла. Ёж снова к вороне пришёл.
– Қарға, менiң тоным жақсы екен. Мен алма жинай алмаймын, түлкiден қорғана алмаймын. – Ворона, моя собственная шуба хорошая, оказывается. Я яблоки собирать не могу, от лисы защищаться не могу.
– Ал мен ұша алмаймын, барлық қарғалар менен қашады. – А я летать не могу, все вороны от меня убегают (избегают меня) .
Әркiмнiң өз тоны өзiне жақсы. Каждому своя шуба хороша.
