1. Жазушы туралы берілген мәтінді мұқият оқып шығыңдар, мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңдар. Кім көп сұрақ
ған сұрақтарыңды бір-біріңе қоясыңдар. Ойын соңында
құрастырса, сол жеңіске жетеді. Келесі кезекте құрастыр-
«Қазымыр оқушы» анықталады.
«Ұлпан» романындағы портреттік суреттеудің рөлі туралы
3. Романдағы, ирония, сарказмға құрылған сөз тіркестерін
теріп жазыңдар, қызметі туралы айтып беріңдер.
сюжеттік-композициялық жоспар құрыңдар.
«Ұлпан» романында қазақ өмірінің қандай оқиғалары қам-
тылған? Нақты мысалдар келтіре отырып, баяндаңдар.
3. Ұлпан бойында қандай қасиеттерді дарытқан? Ұлпан қа-
зақ даласына қандай өзгерістер мен жаңалықтар әкелген
5. Ұлпанның өсу жолын роман мазмұнымен байланыстыра
Қолдану
2.
«Ұлпан» романының негізі оқиғаларына
4. Ғ.Мүсіреповтің
5.
Романнан берілген үзінділерді түсініп оқып шығып, тап-
үзіндіні бірнеше бөлікке бөліңдер;
әр бөлікке атау беріңдер;
әр бөліктің негізгі ойын білдіретін сөйлемдерді табың-
кейіпкерлерді сипаттайтын сөз, сөз тіркесі, сөйлемдерді
мәтіндегі барлық кейіпкерлерді кезегімен атап шығындар;
мәтіндегі оқиға орын алған жерлерді атаңдар;
адам?
түсіндіріңдер.
сырмаларды орындаңдар:
дар;
табыңдар;
211
Ежелгi түркiлердiң арғы ата-тегi саналатын сақтардың батырлық жырлары арасындағы мазмұн, түр, стиль бiрлiгi көркемдiк дәстүр жалғастығы тұрғысынан ғыл. негiзде дәлелдендi. Сол себептi б.з.б. дәуiрлерде шығарылған «Алып Ер Тоңға”, «Шу” батыр, «Атилла”, «Көк бөрi” және «Ергенеқон” дастандары бүгiнгi Қ. ә-нiң қайнар-бастаулары болып табылады. Сондай-ақ аталған қаһармандық дастандар өзiнен кейiнгi тарихи кезеңдердегi — Түрiк қағандығы тұсындағы (8 ғ.) әдеби жәдiгерлердiң («Күлтегiн”, «Тоныкөк”, «Бiлге қаған” жырлары) жазылуына үлгi-өнеге, негiз болды. Түрiк қағандығы тұсындағы жазба әдебиет өзiнен бұрынғы сақтар мен ғұндардың ауыз әдебиетi үлгiлерiмен генезистiк, типол., дәстүрлiк үндестiкте дамыды.
Түрiк қағандығы дәуiрiнде шығарылған ерлiк эпосының бiрi — «Қорқыт ата кiтабы”. Ал, бұдан кейiнгi Қарахан мемлекетi тұсындағы немесе ислам дәуiрi (10 — 12 ғ.) деп аталатын тарихи кезеңдегi түркi халықтарының қоғамдық-мәдени даму тарихындағы Қайта өркендеу — Ренессанс дәуiрi деуге болады. Бүкiл түркi қауымын әлемге танытқан Әбу Наср әл-Фараби, Әбу Әли ибн Сина, Әбу Райхан әл-Бируни, Махмұт Қашқари, Жүсiп Баласағұни, Ахмед Иүгiнеки, Қожа Ахмет Иасауи, Сүлеймен Бақырғани, т.б. осы Қайта өркендеу дәуiрiнде тарих сахнасына шықты. Олар өзерiнiң ғыл. және көркем туындыларында гуманистiк идеяларды, адамгершiлiк пен қайырымдылықты, т.б. iзгi қасиеттердi көтердi. Бұған әл-Фарабидiң «Риторика”, «Поэзия өнерi туралы”, ибн-Синаның «Даныш-намесi” («Бiлiм кiтабы”), әл-Бирунидiң «Хикметтерi” («Даналық сөздерi”), Махмұт Қашқаридiң «Диуани лұғат ат-түрiк” («Түркi сөздерiнiң жинағы”), Баласағұнидiң «Құтты бiлiгi”, Иасауидiң «Диуани хикметi” («Ақыл кiтабы”), Бақырғанидың «Бақырғани кiтабы”, т.б. толық дәлел бола алады.