1954 жылы басталған тың және тыңайған жерлерді игеру деге ңсақ ұранмен миллиондаған гектар жайылымдар босқа жыртылды . Ондай жерлерде алдын ала ғылыми зерттеулер жүргізілмеді және әрбір аймақтың жергілікті табиғи жағдайлары ескерілмеді . Ғалымдардың деректері бойынша Қазақстанда 180 млн га мал ң 30 млн га алқабы мал тұяғынан тозаңы шықты , 50 млн га жер су тапшылы ғынан жарамсыз күйге ұшырады . Бірнеше жылдың ішінде еліміздің солтүстік аймақтарындағы шұрайлы жерлер Эға желдің әсерінен ) ұшырап , не егін егуге , не мал жайылымына жарамай қалды . М ұндай мысалдарды Жер шарының бас қа аймақтарынан да келтіруге болады . БҰҰ сарапшыларыны ң мәліметі бойынша , Жер шарындағы құрлықтың 30 % ал қабы қазіргі кезде техногендік әсерден шөлді аймаққа айналған . Бұл көрсеткіш жыл сайын бмлн г - ға өсіп отырғаны да белгілі . Соңғы кезде ауаның радиоактивті заттармен кептеп ластануы адамзатты көбірек толғандырып отыр . 1986 жылы сәуір айында болған Чернобыль экологиялық апатынан ұқсан келді .
- 1922 ж б Казакстан облысы Орда ауданында дуниеге келген.
ата- анасы ерте кайтыс болып Мәншүкті Әмина Мәметова бауырына басады.Мәншүк Алматыды медициналык институтта окиды .1942 ж тамызда өз еркимен Кызыл армияға қосылады.Өз бөлімінде тандаулы пулеметші атағыны ие болган.Мәншүк дүниеден озған соң Кеңес Одагы Батыры атагана ие болады.
-1924 ж 20сәуірде дүниеге келді.өзине жакын адамдары кайтыс болганнан соң нагашысының колында өседі.1943ж Кызыл Армияга косылады.1943ж майданга алгаш рет катысады.
1944ж ефрейтор Әлия каза тапканнан кейін Кенес Одагынын батыры атагы беріліді.
Алматы каласында казак кыздарынын ескерткіші орнатылган.
Еліміздін әр жерінде көшелер мен мектептер бар.