Бір құшақ одна полная охапка дров
Арқалап-взваливать себе на спину; нести на спине; таскать на спине
Тас камень
Мая верблюдица
Толтыру заполнять, выполнять
Астау
1) уст. деревянное корыто (кормушка для скота)
ағаш астау → деревянное корыто
бұзаулардың алдындағы астау → кормушка, стоящая перед телятами
жоны астаудай бағылан қой → упитанный барашек (букв. барашек, бока которого с корыто)
2) диал. блюдо (деревянная посуда)
Келі
келі́
I. ступа
келі түбі → этн. часть толченого выделяемая работавшему (в качестве платы)
келі түю → толочь в ступе
II. разг. килограмм; кило
бір келі алма өлшеу → взвесить кило яблок
салмағы жүз келі → весит сто килограмм
төркі́н
1) этн. отцовский род замужней женщины; отец, родня, родители и все родственники жены
төркін десе, қыз төзбейді, көкпек десе, түйе төзбейді → погов. женщина пристрастна к своей родне, а верблюд — к степной траве
төркіндегі қыз — төре → погов. дочь в родительском доме — госпожа
төркіннің төбесі де қуат → погов. родной холм и тот поддержка (душа спокойна)
2) место, где живет родня жены
төркіні жақынның төсегі жиылмас → погов. у женщины, чья родня находится вблизи, постель никогда не убирается (жена часто ходит к родным и отвлекается от повседневных дел)
3) перен. происхождение (жены)
4) первоисточник; корень; первопричина
әңгіме төркіні → источник разговора
жауыздықтың төркіні осында жатыр → корень зла заключается в этом
5) суть; смысл
біздің әңгімеміздің төркіні бір → суть нашего разговора одна
сөз төркіні → лингв. этимология слова
сөзінің төркіні бар → он дело говорит
6) суть разговора
әңгіменің төркінін түсіну → понять суть разговора
іс төркіні → суть дела
ілме́к
1) петлица; петля; узел вешалки
жібек ілмек → шелковая петля
пенжектің ілмегі → петлицы пиджака
2) зацепка; крючок
сым ілмек → проволочный крючок
Қазақтың қызы – қастерлі, аяулы жаратылыс. Шырайлы жүзіне шуақ тұнған қазақ қызының ғасырдан ғасырға жеткен қадірлі, кәусар образы болатын. Әйгілі Мұхтар Әуезовтер «Адамдық негізі – әйел» деп мақала жазғанда осындай ардақты жандар үшін шырылдады. Жүсіпбек жазатын қорғансыз Ақбілек, Бейімбат жазатын шарасыз Күлпан, Ғабит Мүсіреповтің ел анасы Ұлпаны, Әбдіжәміл Нұрпейісовтің қайшылықты Ақбаласы, Ақанды ынтық еткен Ақтоты мен Біржанға арман болған Ләйлім шырақ, кешегі Жұматай жырлап өткен қол жетпес Ләйлә – бәрі де қазақ қызының, қазақ анасының сан қилы қасиеттерінің бір-бір жарқын көрінісі еді. Заман құбылды, қоғам ауысты, қазақ қызының болмысы мен бітімі де өзгеріске ұшырай бастады. Бұрынғы биязы да кербез, көрікті де мінезді сұлулардың орнына бетпақтықты батырлық деп түсінетін, сөз тиді екен деп ауызға келгенді ақтара салатын келте ақылды бикештер келді.