Киік – қойға ұқсас жануар. Моңғолия мен Қазақстанда ғана сақталған. Киіктер шөлді және далалы аймақтарда тіршілік етеді. Ірі текесінде мүйізі бар, ешкісінде мүйіз болмайды. Жаз айларында киіктер ағаштың жапырақтарымен, шөппен қоректенеді. Олар жылына бір рет мамырдың басында төлдейді. Оның жас төлдеріне бүркіт, дала қыраны, қарақұстар шабуыл жасайды.
Үкімет киіктерді 2006 жылы «Қызыл кітапқа» енгізді. Өйткені олар азайып бара жатыр. Адамдар киіктерді қорғау керек. Киік – табиғаттың сұлулығы!
ІІ. Берілген мәтін бойынша дұрыс жауапты анықта.
1. Киік қандай аймақта тіршілік етеді?
а) орманды және далалы аймақта ә) таулы және шөлді аймақта
б) шөлді және далалы аймақта в) таулы және орманды аймақта
2. Киіктер қай кезде төлдейді?
а) қыста ә) күзде
б) жазда в) көктемде
3. Киіктердің жас төлдеріне нелер шабуыл жасайды.
а) құстар ә) аңдар
б) жануарлар в) балықтар
Б) Жазылым. Сөйлемдерді, сөздерді қатесіз, нормаларға сәйкес көркем жаз.
ІІІ Берілген сөздерге мәтіннен жұбын тап.
Қарсы мәндес сөздерді жазу Мәндес сөздерді жазу
Кәрі – Тамақтану –
Көбейіп жатыр – Үлкен, ауыр –
ІV Берілген сөйлемдер мен суреттерді сәйкестендіріп жаз.
1) Шаңғы теуіп жүрмін 3) Аққала жасау өте оңай ғой
2) Біз мұз қалашығын жасаймыз! 4) Менің шанам зулап келеді.
V Сұрақтарға жауаптарды қатесіз, нормаларға сәйкес көркем жаз.
1. Қасқырлар қандай аңдарды ұстайды?
2. Киіктің төлі қалай аталады?
3. Маралдар немен қоректенеді?
Екінші дүниежүзілік соғыс майданында ерлікпен қаза тапқан қазақтың даңқты қызы Әлия Молдағұлованың туғанына биыл 90 жыл толды.
Жеке құжатындағы дерек бойынша, Әлия Молдағұлова 1925 жылы 25 қазанда қазіргі Ақтөбе облысы Қобда ауданында дүниеге келген. Анасы Маржан 1930 жылдары ашаршылық кезінде қаза болып, әкесі Нұрмұханбет байдың баласы болғаны үшін қуғын көрген соң, кішкентай Әлия нағашысы Әбубәкір Молдағұловтың тәрбиесінде болады. Сол кісінің фамилиясын алған Әлия Ленинградтағы мектеп-интернатта білім алады. Соғыс басталғанда Әлия Қазақстанға өздерімен бірге алып кетпек болған туыстарына көнбей Ленинградта қалады. Кейін өз еркімен майданға сұранған 17 жастағы бойжеткен мергендер мектебіне қабылданып, дайындықтан өткен.
Әлия Молдағұлова майдандағы алғашқы әскери наградасы – Даңқ орденін 1943 жылы Псков облысындағы Холм қаласы үшін болған ұрыстарда алған. Ал 1944 жылдың 14 қаңтарында Казачиха селосы үшін болған ұрыста опат болған командирдің орнын басып, жауынгерлерді шабуылға бастаған Әлия сол шайқаста өзі де ерлікпен қаза тапқан. 1944 жылы маусымда үкімет қаулысымен Әлия Молдағұловаға «Совет одағының батыры» атағы берілген.
Ресми деректер бойынша Әлия Молдағұлова 78 фашисті өлтірген. Оның денесі Ресейдің Псков облысында жерленген. Әлияның қабірінен ондаған шақырым жерде қазақтың тағы бір ержүрек қызы – Совет одағының батыры Мәншүк Мәметованың зираты бар.