-сынып «Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен ІІI тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары «Менің тәуелсіз Қазақстаным» бөлімі бойынша
1-нұсқа
I. Мәтінді мұқият оқып, төмендегі берілген тапсырмаларды орындаңыз.
Біздің көгілдір түсті Туымыз бірлік пен аман-есендікті білдіреді. Тудың ортасындағы сәулесін шашқан алтын Күн-тыныштық пен байлықтың белгісі.
Қазақ халқы ерте заманнан бері қыранды «киелі, қасиетті құс» деп есептеген. Тудың сабына ұлттық ою-өрнек салынған.
Мемлекеттік әнұранның авторы-Шәмші Қалдаяқов, сөзін жазғандар-Жүмекен Нәжімеденов, Нұрсұлтан Назарбаев. «Менің Қазақстаным» әні Қазақстан Республикасының Әнұраны ретінде 2006 жылы 10 қаңтарда Елбасын ұлықтау рәсімінде алғаш рет орындалды.
Перевод текста
Наш голубой флаг символизирует единство и благополучия. Золотое солнце, сияющее в центре флага - символ мира и богатства.
Издавна казахский народ считал орла «священной птицей». Флагшток украшен национальными орнаментами.
Автор государственного гимна - Шамши Калдаяков, соавторы текста - Жумекен Нажимеденов, Нурсултан Назарбаев. Песня «Мой Казахстан» впервые была исполнена в качестве Гимна Республики Казахстан 10 января 2006 года на инаугурации Президента.
1. Мәтін не туралы, мәтінге ат қойыңыз.
( )
2. Мәтінде берілген сөздердің синонимін тауып, жазыңыз.
Ту,
Байлық, ( )
Елбасы,
Алғаш,
3. Берілген сұрақтарға толық және қысқа жауап беріңіз.
Мемлекеттік әнұранның авторы кім?
Толық жауап:
Қысқа жауап: ( )
Туымыздың түсі нені білдіреді?
Толық жауап:
Қысқа жауап: ( )
4. Берілген сөйлемдерді дұрыс құрап жазыңыз.
Составьте предложения с данными словами
А) Тәуелді, Республикасы, емес, Қазақстан, ешкімге.
( )
Ә) Ғимарат, биік, әлемдегі, монументі, ең, Бәйтерек.
( )
Б) Бастаған, еңбек, алғашқы, Сариннің, ең, жолы, мұғалім, Қалқаман, болудан.
( )
Жастайынан сөзге жүйрік, тілге үйір Мұраттың оқуға ақындыққа деген құштарлығы ерте жаста оянған. Мұрат ер жете келе айтыс өнеріне қарай ойысады. Өз өңірінің даңқты ақындарының бірі болады. Жас ақынның қызбалығынан Мұрат ойын –сауық кештеріне жиі бас сұғып, көптеген айтыс аламанына түсіп, жеңіп отырған. Оның барлығы жас ақынның атақ-абыройына салмақ қосып, оған қосымша бедел әкеледі. Ақын мұнымен шектелмей ой-өрісі мен білімін артыру мақсатында ел мен жер тарихы жайлы, рулардың шежіресі жөнінде көрген-естігендерін миына құйып, есте сақтап отырған. Тап осы кезден бастап Мұрат Мөңкеұлы жұрт өнегесіне таңба болып басылған келеңсіз жайттарды ел ішіне қанықтыра бастайды.
Мұрат Мөңкеұлы отаршылдық заманында қазақ жұртының қаналып, әбден қажыған сәтінде елдің жарасын жамап, қарапайым халықты өлең-жырларымен рухтандырып отырған. Ел тәуелсіздігін аңсап, халықтың бүгіні мен кешегі күндерін салыстыра жырлаған. Халықты бірлікке шақырып, ел үшін күресуді талап еткен. Қазақ батырларын қолға қару алып, жаудың бетін қайтаруға әрдайым өткір ұрандар тастаған. Түрлі саяси науқандардың тұсында зар заман ағымына әр қилы толғаулар айтады. Мұрат ақының «Үш қиян» шығармасында халықтың қара шаңырағы шайқалып, босағасы тари түскендігі қара өлеңде айқара көрсетіліп баяндалған. Адам пиғылының төмендеп, заманның азғандығын ашына сөз етеді. Өлеңдерінде жүректе қалған мұңның тап қазір болып жатқан сықылды етіп, жұртты тебірентпей қоймаған. Көшпенді мемлекеттің жазда жайлаудан, қыста қыстаудан айырылып, тығырыққа тірелгендігін, тұрмыс жағдайының күрт нашарлап, өмірге көлденең соққан жел ата-бабадан келе жатқан асыл мұраның бытшыты шыққанын жазған.
Мұрат ақынның заман шындығын зарлай жырлаған әдеби мұрасы зар заман аталды. Сондықтан да Мұрат Мөңкеұлы Дулат Бабатайұлы, Шортанбай Қанайұлы секілді ақындармен терезесі тең келіп XIX-дың зар заман ақыны атанған болатын.