1-тапсырма: Мәтінді оқып, ұсынылған деректер бойынша кестені толтыр. Арал теңізі - Қазакстанның інжу-маржаны, шол белдеміндегі бірден-бір
көгілдір су айдыны еді. Оның апатқа ұшырағанға дейінгі келемміl -1066 км2, тереңдігі -
30-60 метр, тұздылығы 10-12 % болған. Қойнауы кәсіптік бағалы балықтарға бай,
жағасы қоға мен қамысты теңіз еді. Сол кездерде жылына 50-150 мың балық ауланса,
теңіз жағасынан едәуір мөлшерде бұлғын терісі игерілген.
1960 жылдардан бастап Арал өңірін игеру қолға алынды. Осы аймақтағы
игерілетін жер көлемі бұрынғыдан Өзбекстан мен Тажикстанда 1,5, Түрікменстанда 24,
Қазақстанда 1,7 есеге өсті. Ал Әмудария мен Сырдария бойындағы халықтың саны
1960-1987 жылдар аралығында 2,2 есеге артты. Халық санының өсуіне орай суға
деген қажеттілік те артты. Осыған орай, 1970-1980 жылдар аралғында Аралға
құйылатын су мөлшері азайды. Өзен бойлары игеріліп, суды ысырапсыз пайдалану
жүзеге асты. Тыңайтқыштарды қолдану 10-15 есеге өскен. Осындай антропогендік
факторлар Арал өңірін экологиялық апатқа ұшыратты. Құрғап қалған теңіз түбінен жыл
сайын айналаға зияндылығы өте жоғары 2 млн. т түзды шаңдар көтеріліп, желмен
тарай бастады. Қазіргі Арал өңірінде адамдардың денсаулығы күрт төмендеп кетті. Бул
жағдайлар а ң қолдан істеген қателігі ретінде дүние жүзіне белгіли
болды.
Арал теңізінің болашағы дүние жүзі халықтарын толгандыруда. Оның біржола
жойылып кетуі Орта Азия мен Қазақстанды гана емес көптеген Шығыс елдерінНІҢ
тыныс-тіршілігіне өзгерістер әкелмек. Қазіргі кезде Аралды қутқару бағытында батыл да
жоспарлы түрде ғылыми негізде жұмыстар жасалуда. "Арал тағыдыры - адам тағдыры"
болғандықтан оны сақтап қалу аға ұррпақтың болашақ алдындағы борышы.
Қазіргі Арал тагдыры
Болашақтағы Арал тагдыры
