1.Қазақтың мукалық аспаптары-ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа ауысын келе жатқан мәдени мұра. Ертеде аспаптарды ағаштан ойын, түрлі өсімдіктерден, малдың терісі мен сүйегінен, мүйізі мен қылынан жасаған. Музыка аспаптарын халлыққа хабар бергенде, аңды үркіткенде, ән-күлер орындағанда пайданып отырды. Қазақтың халық аспаптар оркестріне домбыра мен қобыздың алғашқы үлгілерін ұсынған профессор А.Жұбанов болды.2, Қазақтың дәстүрлі музыкалық аспаптары дыбыс ерекшеліктеріне қарай төрт топқа бөлінеді 1. Үрмелі аспап- духовой инструмент 2. Ұрмалы аспап-ударный инструмент 3. Ыспалы аспап- смычковый инструмент 4.Ішекті аспап-струнный инструмент. . Жетіген қазақ халқының өте ертеден келе жатқан жеті ішекті шертпелі музыкалық аспабы. Аспап ағаштан құралып жасалады. Оған он үш ішек байланып, арнайы тиектер қойылады. Аңыз бойынша “ЖЕТІГЕН” аспабы бір қарияның жеті баласынан айырылғандағы қасіретінен туған деседі. 3. Қол өнері — кілемде, Сөз өнері — өлеңде.
Ерінбеген етікші болады, Ұялмаған өлеңші болады.
Қазаншының еркі өзінде, Қайдан құлақ шығарса.
Әншейінде ауыз жаппас, Той дегенде өлең таппас.
Түйеге мінген қазақ, Төрт ауыз өлең біледі.
Елшіге өлім жоқ, Өлеңшіге өкім жоқ.
Сүйреңдеген қызыл тіл Сүйгеніңнен айырар; Иә жаубетін қайырар. 3. Кірме сөздер дегеніміз тілімізге басқа тілден енген сөздер. Бір тілден екінші тілге сөздердің ауысып тұруы барлық тілдерге тән құбылыс. Сөздік құрамына басқа тілден сөз енбеген тіл жоқ десе де болады.Өз тарихында қазақ халқы көптеген елдермен қарым – қатынас жасап, аралас – құралас болғаны мәлім. Соның нәтижесінде араб, парсы, монғол, орыс тілдерінен қазақ тіліне көптеген сөздер кірген.
4.Өздік етіс Қимылдың іс-әрекеттің орындаушысына, іс иесіне тікелей қатыстылығын білдіріп, әдетте сабақты етістіктерден -ын, -ін, -н жұрнағы жалғану арқылы жасалатын етістің түрі өздік етіс деп аталады. Мысалы: Таң атқанша тарандық (Махамбет)
Оқушылар ерте тұрып жуынды. Бала өзі киінді деген сөйлемдердегі тарану, жуыну, киіну қимылдары әрі белгі іс иесі (орындаушы) біз (тарандық), оқушылар (жуынды), бала (киінді) арқылы орындалып, әрі қимыл сол іс иесіне бағытталғанын білдіріп тұр.
Зима – суровое время, особенно в северных широтах нашего полушария. Ее календарное время известно, но часто бывает, что первые признаки зимы приходят значительно раньше. Слякотная ноябрьская погода сменяется декабрьскими морозами, сковывающими водоемы, одевающие землю в пушистое снежное одеяло. День становится коротким, а ночи томительно тянутся в ожидании первого лучика солнца.Самый короткий день приходится на период Зимнего солнцестояния. Это 21 декабря в ночь на 22. Самый короткий день и самая длинная ночь. С этого времени начинается обратный отчет и дневное время увеличивается, сокращая ночное.Облака снижаются ниже, становятся тяжелыми, серыми от переполненной влаги. В них нет легкости и кучности, они застилают все зимнее небо, наполняя воздух запахом влаги и свежести. Именно они приносят обильные снегопады, покрывающие землю метровыми сугробами.Снег – это зимние осадки. Зимой они плотным покрывалом покрывают все вокруг, создавая своеобразный микроклимат растениям и мелким животным пережить суровые холода. Чем ниже температура воздуха, тем рыхлее становится снежный настил, он жестче хрустит под ногами и колется при прикосновении к нему.В безветренную погоду снег падает большими снежинками, с увеличением интенсивности снег превращается в Метель – самое грозное зимнее явление природы. Она возникает при появлении первого порыва ветра. Он поднимает снежный покров и несет его, увлекая за собой. В природе различают верховую и низовую метель в зависимости от перераспределения воздушных масс. Как правило, сильные метели случаются в середине зимы, в самый пик сезонных температур. Именно от этого явления природы зависит формирование снежного ландшафта: разнесенный ветром снег принимает причудливые формы сугробов.Частый попутчик зимней погоды – Гололедица. Это ледяная корка, которая образуется на любой поверхности после резкого перепада температур. Мокрый снег, дождь перед сильным морозом могут спровоцировать ее появление. Как правило, именно гололедица сковывает всю площадь мелких ручьев, других источников влаги, поэтому для ее появления необязательно должен пойти дождь.Если зимой стоят суровые продолжительные морозы, они сковывают самые глубокие водоемы, которые промерзают на очень приличные глубины, так начинается Ледостав, парализующий судоходство. Лед тронется только при сильном потеплении, когда лучи солнца начнут прогревать его твердь.Морозы относятся к опасным явлениям природы. Они могут устанавливаться на долгое время, если в округе властвует зимний антициклон. Как правило, аномальные морозы – явление редкое. Отклонение от привычной нормы происходит не везде и не всегда. Низкие температуры могут принести значительный ущерб сельскому хозяйству и спровоцировать появление чрезвычайной ситуации, поэтому все коммунальные службы зимой находятся в состоянии боевой готовности.Еще один непременный атрибут зимы – Сосулька – кусок льда конусообразной формы, который свисает с какой-либо плоскости. Днем солнце прогревает снег, он начинает таять и подтекать, а ночью мороз усиливается, все вокруг замерзает. Масса сосульки растет по мере таяния снега, потом она обрушивается от собственного веса и рассыпается от столкновения с землей.Именно с таяния сосулек начинается плавный Переход к весне, когда температура воздуха постепенно поднимается, дни становятся длиннее, а Морозные узоры исчезают, просачиваясь талой водой в прогретую землю.
Сөз өнері — өлеңде.
Ерінбеген етікші болады,
Ұялмаған өлеңші болады.
Қазаншының еркі өзінде,
Қайдан құлақ шығарса.
Әншейінде ауыз жаппас,
Той дегенде өлең таппас.
Түйеге мінген қазақ,
Төрт ауыз өлең біледі.
Елшіге өлім жоқ,
Өлеңшіге өкім жоқ.
Сүйреңдеген қызыл тіл
Сүйгеніңнен айырар;
Иә жаубетін қайырар. 3. Кірме сөздер дегеніміз тілімізге басқа тілден енген сөздер. Бір тілден екінші тілге сөздердің ауысып тұруы барлық тілдерге тән құбылыс. Сөздік құрамына басқа тілден сөз енбеген тіл жоқ десе де болады.Өз тарихында қазақ халқы көптеген елдермен қарым – қатынас жасап, аралас – құралас болғаны мәлім. Соның нәтижесінде араб, парсы, монғол, орыс тілдерінен қазақ тіліне көптеген сөздер кірген.
4.Өздік етіс
Қимылдың іс-әрекеттің орындаушысына, іс иесіне тікелей қатыстылығын білдіріп, әдетте сабақты етістіктерден -ын, -ін, -н жұрнағы жалғану арқылы жасалатын етістің түрі өздік етіс деп аталады. Мысалы: Таң атқанша тарандық (Махамбет)
Оқушылар ерте тұрып жуынды. Бала өзі киінді деген сөйлемдердегі тарану, жуыну, киіну қимылдары әрі белгі іс иесі (орындаушы) біз (тарандық), оқушылар (жуынды), бала (киінді) арқылы орындалып, әрі қимыл сол іс иесіне бағытталғанын білдіріп тұр.