Дәйек сөз, цитата (лат. cіto– келтіремін, шақырамын) – түпнұсқадан сөзбе-сөз алынған үзінді. Автордың ойын беделді пікірлермен тиянақтау үшін, біреудің пікіріне сын айту үшін, құнды дерек ретінде пайдалану үшін қолданылады.[1]
Дәйек сөз, негізінен, ба з материалдарында, ғылым еңбектерде, кітаптар мен әр түрлі қолжазбаларда, баяндамалар мен сөйлеген сөздерде келтіріледі. Дәйек сөздер ғылым еңбектерде пайдаланғанда, сол еңбекте айтылатын оймен логикалық тұрғыдан қабысып, жарасым табуы тиіс. Айтылмақ ойды одан әрі дамытып, жаңа деректермен толықтырып тұру керек. Сонда ғана ол өз міндетін атқарады. Әдетте, зерттеу еңбектерінде, көбінесе әдебиет, мәдениет, өнер, ғылым қайраткерлері пікірлерінен дәйек сөздер алынып отырады. Мұның өзі үлкен талғаммен, орынды алынса, еңбектің сапасын арттыруға есебін тигізеді.
Дәйек сөз көбінесе ықшам түрде алынады. Сөйлем ұзақ болған жағдайда керекті жерін алып, қысқартылған сөздер орнына көп нүкте қою шарты бар. Дәйек сөз, әдетте, тырнақшаға алынып жазылады. Міндетті түрде дәйек сөз алынған еңбек, оның авторының аты-жөні сілтемелерде анық, нақтылы көрсетілуі тиіс. Эпиграф та дәйек сөздің бір түріне жатады
Автор екеуміздің ойымыз бірдей емес, мысалы, мен мәтіннің мазмұнын, оның стилін, түрін, оқиғаның мағынасын толығымен қайта жаза алатын едім.
1.Мен айтар едім, тек табиғатқа, жануарлар мен құстарға ғана емес адамдардың өзіне де қастандықтар сол адамның өзімен жасалуда,- дер едім. Бұған кім кінәлі, әрине адам кінәлі. Адамның тойымсыздығы, қанағатсыздығы, ішітарлығы кінәлі. Адам адам болып жаратылғалы жер бетінде қаншама өзгерістер болуда. Алғашқы адамдар, жан-жануарлар, табиғаттағы өсімдіктер, тау-тастар, өзен, көлдер қайда кетті. Жойылды. Оның орнына "Елу жылда ел жаңа, жүз жылда қазан"- дегендей бәрі жаңадан пайда болуда. Адамдар табиғатқа зиянды заттарды ойлап табудан тиылар емес. Мысалы: алуан түрлі химиялық заттар, газдар ауаны да, суды да бүлдіреді. Ал, табиғаттағы тіршілік иелерінің сусыз, ауасыз күн көретіндері жоқ. Ол болса бұл адамның қастандығы емей не?
Мына, жаңа технологиялар орнымен пайдаланбаса адамның өзіне тікелей зиян келтіреді. Адамзат, ойланайық, өмірді бағалайық, жауыздыққа жол бермейік!
2.Бала өмірдегі ең сезімтал жан. Енді өсіп,енді жетіліп келе жатқан кезі.Ата-аналар бала тәрбиесіне өте көп көңіл бөлуі керек.Өйткені бала естігенін өскенде істейді. Балардың мақсатты болуы үшін балаға ең алдымен өтірік айтпау керек.Өтірік айтсаң бала осы қылықты есінде сақтап қалады. Баланы үнемі бастаған ісін соңына дейін жеткізіп үйрету керек. Себебі бала сол кезде мақсатты бола алады.