1-тапсырма. Мәтінді мұқият оқып, мәтінге атау беріңіз. Мәтіннен негізгі және қосымша ақпараттарды табыңыз.
Түнгі аспанға көз салсаң, жұлдыздардың өрнектер, түрлі пішіндер
құратынын көресің. Мұндай белгілі бір суретті құрайтын жұлдыздар
тобын Шоқжұлдыздар деп атайды. Аспанда 88 Шоқжұлдызы бар.
Олардың кейбірі жануарлардың, енді біреулері ежелгі батырлар мен
Құдайлардың құрметіне солардың аттарын иеленген.
Жер күнді айналғандықтан, біздің әртүрлі Шоқжұлдыздарды
бақылауға мүмкіндігіміз бар.
Жетіқарақшы аспанның солтүстік жарты шарындағы
Шоқжұлдыз. Оның жеті жұлдызының сыртқы пішіні шөмішке ұқсайды.
Қазақ халқының түні бойы темірқазықты айыру үшін қолданған.
«Темірқазықты бетке ал» немесе «Темірқазығың сол иығыңда болсын»
деп жолаушыларға жол сілтеген.
Жетіқарақшыға ұқсаған тағы бір «Шөміш» бар. Ол да жеті
жұлдыздан тұрады және «Кішіқарақшы» деп аталады. Жетіқарақшы
екеуі бір - біріне жақын орналасқан. Бірге туып, бірге батады.
Жетіқарақшының басы оң жаққа, сабы сол жаққа, Кішіқарақшының
басы сол жаққа, сабы оң жаққа қарап тұрады. Кішіқарақшының
сабының ұшындағы жұлдыз Темірқазық, ең шеткі екі жұлдыз Ақбозат,
Көкбозат деп аталады
Лексикалық талдау
Талдау реті:
Сөйлемді оқы, ондағы өзің қалаған сөздің қандай мағынаны білдіріп тұрғанын анықта.
Сол сөздің сөйлемде кандай мағынада жұмсалып тұрғанын анықта (тура ма, әлде ауыспалы ма)
Мүмкіндігіне қарай, сөздің синонимін, антонимін, омонимін тап
Сөздің қазақ тілі сөздік құрамының қай тармағына жататынын дәлелде.
Талдау үлгісі:
Аманның жылы сөздері ерекше әсер етті.
жылы — жағымды, мейірімге толы деген мағынада, ауыспалы мағынада.
жылы, шуақты, ыстық, мейірлі — синоним; жылы — суық — антоним:
жылы — жалпылама қолданылатын сөз.
Сөз мағыналарының шартты белгілері:
омоним O ←→ O
синоним O ≈ O
антоним O →← O