Объяснение:
Көшпелілер мен отырықшылар арасындағы байланыс мәселесі тарих ғылымында әр түрлі пікірлер туғызып отыр. Біраз зерттеушілер көшпелілер мен отырықшылар қарым-қатынасын олардың арасындағы қырғи қабақ қақтығыстар, соғыстар, жаулап алу әрекеттерімен байланыстырады. Бұл ретте көшпелілер белсенді рөл атқарды деп есептейді. Енді бір топ зерттеушілер бұл қарым-қатынастағы көшпелілердің орнын төмендетіп көрсетуге тарысады. "Көшпелілер отырықшылардың мөдени жетістіктерін қиратушылар, не болмаса өздеріне қабылдап алушылар болды" деген пікірлер де жиі кездеседі.
Көшпелі және отырықшы жұрттардың арасындағы қатынас әр заманда, әр түрлі аймақта әрқалай болды. Олардың карым-қатынасында кактығыс, соғыстармен қатар бейбіт сабақтастық, шаруашылық, сауда, мәдени өзара әсерлер аз болған жоқ. Мал өнімдеріне мамандандырылған көшпелі экономика егіншілік өнімдерін, қолөнер бұйымдарын отырықшылардан алса, отырықшылар мал өнімдерін, кейбір қолөнер заттарын, қолөнерге қажетті шикізаттарды көшпелілерден алып отырды. Мұндай сауда, айырбас қатынастары, әсіресе отырықшы халықтар мен көшпелі елдер көршілес орналасқан шекаралық, аймақтарда пәрменді түрде іске асып отырды.
Отырықшы елдерге жылқы малы, оны мініске, жегуге үйрету көшпелі малшы тайпалардан келді. Атты әскер дәстүрі, садақтың түрлері, қылыш, ат әбзелдері де көшпелілерден келген. Мысалы, VI ғасырда түркі тайпалары пайдаланған темір үзеңгілі ертоқым келесі ғасырларда бүкіл Еуропаға таралды. Отырықшы елдер көшпелілердің қару-жарағына, киіміне еліктеді. Мысалы, VII—VIII ғасырлардағы түркілердің кісе белдіктері Қытайдан Иракқа дейінгі аралықта пайдаланылған. Таң әулеті кезіндегі Қытайда көшпелілердің киімі кең таралды, Еуропада орыс, поляк, венгр ақсүйектері киім киісінде, шаш қоюында көшпелілер үлгісіне еліктеді. Көшпелілерде б.з.д. 1-мыңжылдықта пайда болған өнердегі "аң стилі" Қытайдан Дунайға дейінгі аралықтағы отырықшы елдерге де кең таралды.
Көшпелілердің өзіндік саяси мәдениеті болды. Олар ел басқарушыларын ерекше қасиетті адам, Тәңірдің жердегі өкілі деп түсінді, ерекше басқару жүйесі, империялық қызмет шендері, рәміздері, ел басқарудағы ерекше мұрагерлік дәстүрі болды. Осы мемлекеттік басқару тәртібін көшпелілер кейбір жаулап алған отырықшы елдердің саяси жүйесіне орнықтырып та отырды.
Көшпелілер отырықшы халықтардың бір-бірімен мәдениет алмасуына, олардың бірінен екіншісіне мәдени үдерістердің ауысуына себепші болды. Көшпелілер миграциясы, олардың бір отырықшы елдерден кейін келесі бір отырықшы халықтарды жаулап алуы арқылы мәдени диффузия іске асып отырды.
Ерте орта ғасырлар заманында көшпелілер отырықшылармен тек қана соғысып қойған жоқ, сонымен қатар өзара тығыз бейбіт байланыста болды. Көшпелілер отырықшы елдер шеберлеріне өздеріне қажетті құрал-сайман, жабдықтарға тапсырыс жасаумен қатар оларды кажетті шикізатпен қамтамасыз етіп отырды. Сонымен бірге көшпелілер отырықшылардан түрлі қолөнер түрін үйренді.
Объяснение:
ZHARAR | KZ | Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар (ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ) | Моңғолдардың жорықтары Еуразияның саяси картасын қалай өзгертті? 2-сабақ (Дүниежүзі тарихы, 6 сынып, ІІ тоқсан)
Моңғолдардың жорықтары Еуразияның саяси картасын қалай өзгертті? 2-сабақ (Дүниежүзі тарихы, 6 сынып, ІІ тоқсан)
Моңғолдардың жорықтары Еуразияның саяси картасын қалай өзгертті? 2-сабақ (Дүниежүзі тарихы, 6 сынып, ІІ тоқсан)
Пән: Дүниежүзі тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Монғолдар
Сабақ тақырыбы: Моңғолдардың жорықтары Еуразияның саяси картасын қалай өзгертті? 2-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 6.3.2.5 - ортағасырлық шапқыншылықтар кезіндегі халықаралық қатынастардың ерекшеліктерін анықтау
Сабақ мақсаттары: Моңғол жаулауының нәтижесінде жаулап алған халықтардағы өзгерістерді анықтау.
1. Сәлемдесу
2. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
БЫМ/Б
Мұғалім сыныпты екі топқа бөледі: бір топ оқушылары көшпелі мал шаруашылығымен айналысатын адамдарды, екінші тобы отырықшыларды көрсетеді. Оқушылардың мақсаты өздерінің өмір салтының жақсы екендігін дәлелдеу.
Жұмыс дәптеріне сабақ тақырыбын жазып, зерттеу жұмысының қадамдарымен, сабақ мақсаты мен бағалау критерийлерімен, тарихи концептімен танысу.
Оқушылармен бірлесіп, зерттеу сұрақтары анықталады:
1. 1. Қытайдың мысалында жеңілген мемлекеттердің аумағында болған өзгерістерді зерттеу;
2. График құру;
3. 3. «Ресейдегі моңғол шабуылының салдары» мәтінімен жұмыс істеу.
4. Қорытынды «Моңғолдардың әсерінен халықтар қандай өзгерістерге ұшырады?»
5. Сабақ бойынша қорытынды жасау.
М/Т Мұғалім Қытайдың мысалында жеңілген мемлекеттердің аумағында болған өзгерістерді зерттеуді ұсынады. Оқушыларға таратпа материал беріледі («Қытайға әсері»). Әр топқа бір өзгеріс төңірегінде зерттеу ұсынылады:
• Саяси өзгерістер
• Шаруашылықтағы өзгерістер
• Саудадағы өзгерістер
• Әскери саладағы өзгерістер
• Салық жүйесіндегі өзгерістер
• Мәдениетке әсері
Наурыз мейрамы ол қазақтың бұрыннан келе жатқан мерекесі ал жаңа жыл ол христиан деген діннің мерекесі