Ңқанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқтырмай бауырына басып, біз үшін жанұшыра шырылдайтын да - ана. ана деген сөзге лүпіл қақпайтын жүрек, мөлдіремейтін жанар жоқ. әрбір ана отының өшпеуін, бақытының көшпеуін, шаңырағының құламауын, сәбиінің жыламауын, сұм соғыстың болмауын тілейді. біз - қазақ
деген ұлы халықтың ұрпағымыз. қыз жібек пен баян сұлудың, мәншүк пен әлияның сіңлілеріміз. ана - тіршіліктің гүлі, отбасының берекесі, бүкіл ң тәрбиешісі. «ат биеден, алып анадан туады» дейді халқымыз. дүниеде анасыз жоқ. қаламы жүйрік жазушы да, данышпан ғалым да, ел бастаған көсем де, сөз
бастаған шешен де ана көкірегінен нәр алып өскен. ана - барлық өмірдің бастауы. ол өз сәбиін мәпелеп өсіреді, жақсы болуын қалайды. бойындағы барлық асыл қасиеттер күннің нұрынан, ананың ақ сүтінен дариды. ана - ұлы , қасиетті жан. тіпті айта берсең сөз жетпейді. ана бір қолымен бесікті тербетсе,
бір қолымен әлемді тербетеді деген. расымен, анасыз өмірді, әлемді елестету мүмкін емес. әрбір жұмыр басты пенде бұл өмірге келгені үшін анасына қарыздар. құдайдан кейінгі құдірет иесі - ана. сондықтан мына жарық дүниеге әкелген ана алдында бәріміз басымызды иеміз. халық арасында ананы қадірлеу,
ананың орны туралы даналық сөздер көп. мұхамбет пайғамбардың хадистерінде де ең алдымен ананы құрметтеу парыз екені айтылады: «әуелі анаңа, тағы да анаңа, содан соң әкеңе жақсылық жаса» делінген. «кімде-кім ата-анасының ризалығын алған болса, соның өмірі ұзартылады», «жұмақтың кілті - ананың
табанында». осы сөзден кейін есі бар, жер басып жүрген бүкіл ң анаға бас иіп, тағзым етпеуі үлкен қателік. мен де анамды қатты жақсы көремін. сыйлаймын, амандығын тілеймін. бірақ кейде оны ренжітіп алып жатамын. мен өзім , тез ашуланатын . кейде анама бұлданып, қарсы сөйлеп қалатыным бар. бірақ
ашуым қайтқан соң «бекер айттым-ау» деп өкініп қалам. қанша ашуға бой алдырмауға тырыссам да, болмай қалады ойлағаным. бірақ анам кешірімшіл, ақылды, байсалды кісі. ол менің мінезімді біледі. кейде ол да маған қырсығып қалатыны бар. артынша мен анама барып көңілін табуға тырысамын. бетінен сүйіп,
жылы сөздер айтамын. анамның жүрегі ауырады. кейде қатты ауырып қалатыны бар. мұндай кезде шыбын жаным шырылдап, тәңірден амандығын тілеймін. бұл өмірде достарым, туыстарым қаншалықты көп болғанымен, олардың жаны анамдай ашымайтындай болады. анашым - отбасымның тірегі. барлығы, тіпті әкем де, жасы
үлкен-кіші туыстарым да бір іс бастарда, басқа да жағдайларда анаммен ақылдасады. ол барлық мәселенің шешімін тауып, реттейді, кеңес береді. көп анама көз тиген дейді. анам - табиғатынан жаны да, келбеті де үйлесім тапқан ажарлы кісі. оны қатты жақсы көремін, тек кейде қателік жасап қаламын. анашым
мені түсінетіне күмәнім жоқ. анам ауырмаса екен. олсыз өмірім не болмақ? ! мен қалай өмір сүрем, білмеймін. құдайым, мамам аман болсыншы! барлық аналар аман болсын.
Дәрумен (Витамин)– адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың организміндегі зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз мөлшерде өте қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар. Витамин (латынша vіta – тіршілік) туралы ілімнің негізін 1880 жылы орыс дәрігері Николай Лунин салды. 1912 жылы поляк дәрігері Казимеж Функ сол кезге дейін жасалған тәжірибелер нәтижесін қорытындылап, ғылымға витамин терминін енгізді.Витаминдердің көпшілігі ферменттердің негізгі құрамдас бөлігі болып табылады. Организмде үздіксіз жүріп жататын химиялық реакциялар, мысалы, ішкен тағамның, мал азығының ыдырап, қорытылуы, ферменттердің қызметіне байланысты. Тағамның құрамында витамин жеткіліксіз болса, адам әр түрлі ауруға шалдығады. Ал витаминді (әсіресе, А және D витаминдерін) шамадан тыс көп қабылдау ағзаның улануына (гипервитаминоз) соқтырады. Ол көбінесе, жас балаларда жиі кездеседі. Қазір барлық витаминдерді суда еритін витамин, майда еритін витамин және витамин тектес заттар деп бөледі.Витаминнің мал үшін де маңызы зор. Мал азығында витамин жеткіліксіз болса, малдың өнімі төмендейді, олар жүдеп, әр түрлі ауруларға шалдығады. Мал азығында А, Д, Е, К витаминдері жеткілікті мөлшерде болуы қажет. Мысалы, А витамині жетіспеген жағдайда сиыр не бие көз ауруына шалдығады, сүті кемиді, сондай-ақ олар қысыр қалуы, іш тастауы мүмкін. Малға қажетті витамин балауса шөпте, жоңышқада, сүрленген шөптерде, тағыда басқа болады. Қыста авитаминозға шалдыққан, тағыда басқа түрлі жағдайлармен жүдеген малға витамин концентраттарын,сәбіз, балық майы, тағыда басқа витамині мол азық беру керек. Мал азығындағы витамин мөлшерін көбейту үшін арнайы витамин препараттары мен құрғақ ашытқылар шығарылады.Витамин жетіспеушілік, авитаминоз – күнделікті ішетін тағамда витаминдердің жетіспеуінен, олардың бойға сіңуінің бұзылуынан не витамин синтезделуінің тежелуінен туатын аурулар. Егер адам үнемі витамині аз, бірыңғай тағаммен (консервіленген, кептірілген, рафинадталған) тамақтанса, ағзаға, негізінен көмірсулар (қант, тағыда басқа) ғана түсіп, ақуыз бен майлар аз түссе, ал көкөніс пен жеміс-жидектер мүлдем болмаса витамин жетіспеушілік дамиды. Сондай-ақ азық-түлік дұрыс сақталмаса немесе олардан сапасыз тағам дайындалса, азық-түлік құрамындағы витаминдер бұзылады. Мысалы, құрамында никотин қышқылы (РР витамині) аз дәнді дақылдармен ғана қоректену пеллагра ауруына, ал қауызы алынған күрішпен және өте ұнтақталған бидай ұнынан жасалған нанмен ғана тамақтану бери-бери сырқатына әкелуі мүмкін.Тағамда витаминдердің жеткіліксіз болуы, адам ағзасын әлсіретеді. Мұндай жағдайды гиповитаминоз деп атайды. Оған ауа райының қолайсыз жағдайы, ауасы лас жерде ұзақ уақыт жұмыс істеу, сондай-ақ гастрит, асқазан ісігі, гельминтоз, лямблиоз,тағыда басқа аурулар себеп болады. Витамин жетіспеушілік болғанда ағзада зат алмасу процесі бұзылып, оның жұқпалы ауруларға қарсы тұру қабілеті нашарлайды. Сондай-ақ, адамның көңіл-күйі күйзеліске ұшырағанда, ауа-райының құбылмалы кезеңдерінде, әйелдердің жүктілігі не сәбиін емізуі,тағыда басқа жағдайларда ағзада витамин жетіспеушілік артады. Мұндай жағдайда дәрігерге қаралып, арнаулы витаминдер қабылдап, көкөніс пен жемістерді көбірек пайдалану қажет. Витамин жетіспеушілік және гиповитаминозжануарларда да болады. Мал авитаминозбен, көбінесе көктемде ауырады. Витамин жетіспеушіліктен аналық мал қысыр қалады, төл нашар өседі. Мысалы, В витамині жетіспеген жағдайда құсполиневритпен, шошқа пеллаграмен ауырады. D витамині жетіспесе, төл қатпа болады, ірі мал сүйек ауруына шалдығады.
Сурет қайда сурет көрсетші!