Бауырсақ – шай, қымыз, шұбат ішкенде дастарқанға салады. бауырсақты жоғары немесе бірінші сортты бидай ұнынан пісіреді. оны қамырды ашытып та ашытпай да дайындауға болады. салма – ұннан дайындалатын тамақ түрі. салманың аты әр жерде әртүрлі: салма, кеспе, жайма, шелпек, нарын, үзбе т.б. салманы сорпаға, не суға қатты етіп қамырдан дайындайды. дәмді болуы үшін оның қамырына бір-екі жұмыртқа салған жөн. қамырды оқтаумен жұқалап жайып, одан соң пышақпен жіңішкелеп кесіп, не болмаса қолмен үзіп, қайнап тұрған сорпаға пісіріледі. қаттама нан. май, жұмыртқа, сүт құйып, қатты етіп иленген қамырды жұқалап жайып, жайманың бетіне май жағады, оны оқтауға орап, пышақпен бірнеше етіп бөліп, әр бөлікті қайтадан жаяды. бөлшектелген нан қазанда қыздырылған майға пісіріледі. таба нан – табаға пісірілген нан. тандыр нан – тандырға пісірген нан. талқан – қуырылған бидайдан, арпадан, жүгеріден ұнтақтап дайындалады. ерте кезде талқан дайындаудың екі тәсілі болған. бірі – қол диірменге тарту, екіншісі – келіге түю. талқан аса дәмді әрі құнарлы тамақ. оны майға, кілегейге, қаймаққа араластырып жеуге де, шайға салуға да болады. жент (қоспа) – қыста қатпайтын, жазда бұзылмайтын өте дәмді тағам. жент былғау шеберлікті талап етеді. ақталған тарыны келіге түйіп (немесе диірменге салып) ұнтақтайды. оған құмшекер, ұнтақталған ірімшік салып араластырады. содан соң, қазанға жылқының майын құйып ысытып, жаңағы араластырған тары мен ірімшікті салып, оттың болмашы табында араластырады. жент майды бойына сіңірген соң, ыдысқа салынып, салқын жерге қойылады. айран – ұйытылған сүт. оны қаймағы алынған сүттен де, қаймағы алынбаған сүттен де ұйытуға болады. ол үшін сүтті 5-10 минут қайнатып, қанжылым қалыпқа түскенше суытады. содан соң ұйытқы (ашытқы) қосып араластырады да, ыдысты жақсылап бүркеп тастайды. ол 1–2 сағат аралығында ұйып болады. ұйыған айран ашып кетпеуі үшін оны бетін ашып салқын жерге қояды. айранды сусын ретінде, тағам ретінде де пайдалануға болады. қатық сиырдың, қойдың, ешкінің қаймағы алынбаған сүтінен ұйытып әзірленеді. қатық піскен сүттен де ұйытылады. қатық ұйыту үшін жылы сүтке ұйытқы құйып, ыдыстың бетін жауып, күн түспейтін жылы жерге 2-3 сағаттай қояды. қаймағы алынбаған сүттен ұйытылған қатықтың бетіне қалың қаймақ тұрады. ал кілегейі алынбаған шикі сүттен ұйытылған қатықтың бетіне қалың кілегей жиналады. шалап көбіне жаз айларында шөл басатын бірден-бір пайдалы сусын. шалап дайындау үшін алдымен айран немесе шұбатты үлкен ыдысқа құйып алады да үстіне су қосады. сөйтіп қасықпен жақсылап араластырады. бір литр айран немесе бір литр шұбатқа бір литр су қосу керек. шалап түйе сүтінен ашытылады. бұл әрі сусын, әрі тағам. қымыз – биенің сүтінен дайындалатын денсаулыққа шипалы әрі жұғымды сусын. қымыз қазақ халқының ұлттық тағамдарының ішіндегі ең құрметті дастарқан дәмінің бірі. сары қымыз дертке шипа, денеге күш. қымыз негізінен жылқы терісінен тігіліп, әбден – тобылғы түтінінің ысы сіңген сабада не болмаса ағаш күбіде ашытылады. қымыздың ашытқысы «қор» деп аталады. дәкеге түйген қорды сабаға не күбіге салып, оның үстіне бір шелектей жаңа сауған салқын саумалды құйып, ыдыстың сыртын жылылап орап тастайды. қор езіліп саумалға тегіс тарағанда саумалдың дәмі қышқылданады. сөйтіп, жаңа қор жасалады. жаңа қордың үстіне салқындатылған (әйтпесе қымыз ірімтектініп кетеді) саумалды құйып, әр жолы саумал құйылған сайын піспекпен жарты сағаттай пісіп араластырып отырады.
Теледидар туралы мағлұматҚЫЗЫҚТЫ ДЕРЕКТЕР / 26 МАМЫР 2012, 00:34Теледидар бүкіл әлемнің бүкіл адамзаттың күнделікті өмірінің бір бөлігіне айналды. Кішкентай балақайлардан еңкейген қартқа дейін теледидардан көз алмай қажетін тауып, тамашалайды. Теледидардың шығу тарихы, Televisorium латын тілінен аударғанда алыстан көруші дегенді білдіреді. Теледидар пайда болғанша қаншама физиктер, ғалымдар еңбектеніп ізденді. 1884ж неміс өнертапқышы Пауль Нипков спираль тектес ойлап тапты. Ол теледидардың механикалық бір түрі десе де болады. Ойлап тапқан соң арада 14 жыл өткенде катодты сәулелі түтікшені шығарды. Түтікше лампалы теледидардың пайда болуына септігін тигізді. Оны ойлап тапқан Джонатан Ценнек пен Фердинанд Браун болатын. Электронды сәулелі түтікшені жасаушылардың бірі ресейлік профессор Борис Розинг 1907ж өнертабысы үшін патент алды.Нағыз электрондық теледидарды жасауды шәкірті В.Зворыкиннің үлесі тиді. 1917ж бері АҚШта білім алған ғалым 1923ж алғашқы киноскопты ойлап шығарды. 1933ж бейне сигналды қосты. Теледидардың шығуына АҚШ пен Шотландия үлесі зор. 1925ж Шотландық инженер Джон Лоджи Байрд құрыдғысынан адам басын көрсетіп, зерттеді. 3 мерт қашықтықтан бейнені көру ол кезде сенсация болатын. Бейне көрінгенмен, анық емес еді. Қаңылтырды, картон дискісін, бос қорапты, фонарьды қолданған. 1927ж Э.Александерсон тікелей эфирден адамның темекі тартып тұрғанын көрсетті. АҚШ әлемге ең алғашқы рет теледидарлар шығара бастайды. Алғашқы телехабарлар АҚШта 1927ж, Ұлыбританияд 1928ж Германияда 1929ж пайда болды. КСРОда Б-2 маркалы теледидар 1932ж Ленинградта Коминтерн зауытында жасалды. көлемі 3*4см болды. Тұрақты хабарларды 1939ж беіле бастады. 1954ж алғашқы түрлі түсті теледидарлар пайда болды. Бағасы 1000 АҚШ доллары болатын. Қазыргімен есептегенде шамамен 8000 сомасы. Істеп тұру үшін тұрақты жылына 1000 доллар ақша қажет болды. 1962ж америкалық спутниктік телеарнасы алғаш рет тікелей эфирден таратты. Пульт 1975ж ойлап табылса, плазмалық теледидар 1977ж пайда болды
думаю правильно.............