115-сабақ Мен астроном боламын 116-са Су 1. 2 3 21. Мәтінді түсініп оқы. Сұрақтарға жауап жаз. Менің есімім – Жасқайрат. Мен төртінші сыныпта оқимын. Арманым көп. Соның бірі – астроном болу. Аспан әлемін зерттегім келеді. Меніңше, астроном-ғалым болу менің қолымнан келеді. Ең бастысы өз мамандығыңды сүю керек деп ойлаймын. Жерден ғарышқа дейін қанша шақырым бар? Сол алыстағы әлемді өз көзіммен көргім келеді. Әрине, телес- коппен көру бір басқа, көзіңмен көру мүлдем өзге әсер қал- дырады ғой. «Жер ғаламшарынан өзге де ғаламшарлар- да тіршілік болуы мүмкін бе?» деген сұрақ мені ойлан- дырады. Жасқайрат нешінші сыныпта оқиды? 4 Ол нені армандайды? Жасқайратты қандай сұрақ ойландырады?
Бір аю жүгіріп келе жатса, абайсызда бір терең апанға түсіп кеткен екен Шыға алмай тұрса, бір қой су іздеп жүрген екен, әлгі апанға кез болған,аюны көрген ол - Ей, аю батыр, не қылып тұрсың? - депті. - Ой, не қыласың, жаным жай тауып тұр. Қырда әрі сусап, әрі ыстықтап өліп едім. Апанның іші әрі салқын, әрі түбінде тұп тұнық суы бар екен, - депті аю. Мұны естіп қой: «Мен де салқындайын, әрі су ішейін», - деп ойлапты, секіріп апанға түскен екен. Сонда аю секіріп қойдың үстіне мініп, онан мүйізіне табан тірепкен де, ырғып далаға шығып, жөніне кеткен екен. «Өтірікке алдансаң, басың бәлеге душар болар екен» деген сөз осыдан қалыпқан.
Сарқыт — дәстүрлі қазақ қоғамындағы ежелден келе жатқан салттардың бірі, ырым. Тойдан, айт мейрамынан ырымдап кәмпит, құрт сияқты дәмнен алып, үлкен кісілер (негізінен әйелдер) үйдегі балалары мен келіндеріне әкеліп ауыз тигізеді. Сол сияқты үлкен табақтан қалған етті де “сарқыт” деп, оны да жастар үлкен кісілердің жолын, абыройын берсін деп ырым қылып жеген. Бұрын "сарқыт қайтады" деп келіндер үлкендердің табағын әдейі күтіп отыратын болған. Қазақ салтында сарқыттың ырымдық әрі тәрбиелік дәстүрлік маңызы зор.
келе жатса, абайсызда бір терең
апанға түсіп кеткен екен
Шыға алмай тұрса, бір қой су іздеп жүрген екен,
әлгі апанға кез болған,аюны көрген ол
- Ей, аю
батыр, не қылып тұрсың? -
депті.
- Ой, не қыласың, жаным жай тауып тұр. Қырда әрі сусап, әрі
ыстықтап өліп едім. Апанның іші әрі салқын, әрі түбінде тұп тұнық суы бар екен,
- депті аю.
Мұны естіп қой:
«Мен де салқындайын, әрі су ішейін», - деп ойлапты, секіріп апанға түскен екен. Сонда аю секіріп қойдың үстіне мініп, онан мүйізіне табан тірепкен де, ырғып далаға шығып, жөніне кеткен екен.
«Өтірікке алдансаң, басың бәлеге душар болар екен» деген сөз
осыдан қалыпқан.