Райымбек бастауы мәтінін бөліктерге бөліп ат қой Райымбек бастауы
...Райымбек сарбаздары алғашқы күні-ақ
сусыздықтан тарыға бастады. Бүгін- екінші күн.
-Шыдауға тура келеді,- деді Райымбек жігіттеріне. -
Таң атып, жерге жарық түскенде, тағы да су іздейміз.
Тек бір адым шегінбейміз. Егер жер бетінде су жоқ
болса, жер астынан шығарамыз.
Райымбек қатты ойланып отырды да, орнынан атып
тұрды. Қолына сүңгі алып, атқа да мінбей,
Көкойнақты жаяу жетектеп, жүріп кетті. Атты жүре
шалдырып, сайды өрлеп аяңдап келеді. Жерден көз
алмайды. Бір ойпаңдау жерге қарап, кідіріп қалды.
Сол араға келгенде Көкқйнақ та жерден көк тістеп
тұрып оқыранып жіберді. Сол жерден бас көтермей,
көкті иіскеп-иіскеп қояды.
Райымбектің күтіп келе жатқаны да сол еді. Ат қадалған жердің шөбі басқа
шөптей емес, бояуы қанық, қою жасыл, тым балдыр. Бойында судан тартқан
нәрі бары ап-айқын көрінеді.
Райымбек дәл аяғының астына бойлата сүңгі сұқты да, қайта таратып
алды. Жерге құлаш бойы енген сүңгінің ұшына лайлы топырақ жұғылып
шыққанда қуанып кетті. Содан әрі қарай үш қырлы найзаны сол алғаш сұққан
орнына қайталап-қайталап бірнеше рет шаншыды. Түйгіштей сұққылап, қайта
тартып алғанда, сүңгі соңынан атқылап су шықты. Қуанғаннан:
-Су! Су! –деп дауыстап жіберді.
Райымбек пен Көкойнақтың арқасында шөл далада адам да, ат та суға
қанды. Алыс сапардан шаршап, шөлдеп келе жатқан жолаушы болса, өзінің
де, көлігінің де сусынын қандыртатын мөлдір сулы бастауды сол күннен
бастап «Райымбек бастауы» деп атады.
Жануарлар (лат. Animalia) — тірі организмдер дүниесіндегі негізгі екі топтың бірі (екіншісі – өсімдіктер); жүруге және сезінуге бейім тіршілік иесі; негізінен, дайын органикалық қосылыстармен қоректенетін гетеротрофты организмдер. Жануарлар құрылысына қарай бір жасушалы организмдер және көп жасушалылар болып екі топқа бөлінеді. Жер бетінде жануарлар прокариоттар (ядросыз организмдер), балдырлар, саңырауқұлақтардан кейін пайда болған. Палеонтологиялық зерттеулерге қарағанда олардың жасы – 0,8 млрд. жылдан аспайды (1998). Жануарлардың дамуы да қоршаған ортаның эволюциялық дамуына сәйкес қалыптасқан. Эволюциялық өзгерістер сыртқы ортаның өзгерісіне организмдердің бейімделуімен ұштасады. Мысалы, құрлық жануарларының арғы тегі су жануарлары болып саналады. Ал қоршаған ортаға бейімделе алмаған құрлық жануарлары бұрынғы тіршілік ортасында қалып қойған. Жануарлардың қазба қалдықтарын зерттеу нәтижесі қарапайым организмдердің архей эрасында мұхиттарда бұдан 1 – 1,5 млрд. жыл бұрын жасуша формасында хлорофилсіз амеба тәрізді талшықтылар түрінде пайда болған деп жорамалдауға мүмкіндік береді. Протерозой эрасында тіршілік еткен жануарлар қалдықтарынан радиоляриялар, фораминифералардың іздері, губкалардың қаңқалары, буылтық құрттардың түтікшелері, моллюскілердің бақалшақтары, тіпті буынаяқтылардың да қалдықтары табылған. Жануарларда ас қорыту, қан айналу, жүйке жүйесі, сезім және жыныс]органдары, тыныс алу, зәр шығару жүйесі жақсы жетілген. Дүние жүзінде жануарлардың 1,6 млн-дай түрі, 17 типі бар. Жануарлардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы өте зор: көпшілігі пайдалы болып табылады. Азық-түлік, әртүрлі өнеркәсіп шикізатын: ет, май, сүт, тері, жүн, бал, жібек, мүйіз, бақалшақ, т.б. береді. Сондай-ақ, олар – ауыл шаруашылық дақылдарының тозаңдатушылары, топырақ түзушілері, басқа жануарларға азық қорлары, органикалық заттардың ыдыратушылары болып табылады. Жануарлардың өнімділігін арттыруды, тиімді пайдалануды және табиғаттағы қорын сақтауды зоология ғылымы мен оның салалары зерттейді.
Жануарлар
Animal diversity.png