СОР по Казахскому Языку. 1-тапсырма. Мәтінді мұқият оқы. Мәтінге тақырып қой.
Абай Құнанбайұлы — қазақтың ұлы ақыны, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер. Шын есімі – Ибраһим. Анасы оны Абай деп еркелеткен. Содан бері бұл есіммен Абай тарихқа енді.
Абайдың әкесі — Құнанбай оқуды, білімді бағалаған. Ол өзінің балаларын қалаға жіберіп оқытқан. Анасы — Ұлжан сабырлы, тапқыр адам болған.
Абай өлеңді он екі жасынан бастап шығарған. Әкесі Абайды он жасында оқуға берген. Ол Ахмет Риза медресесінде үш жыл оқиды. Кітапты бір рет оқып, екінші рет кітапқа қарамай, жатқа айтып шығатындай зерек, ұғымтал бала болған. Ол көп талаптанған. Абай медреседе Науаи, Сағди, Физули сияқты ақындардың шығармаларымен танысқан. Ол мұсылманша оқумен шектелмей, Семей қаласындағы Приходская школаға түсіп, орысша да оқи бастаған. Сабақтарды оқып, білу Абайға оңай болған. Сондықтан барлық уақытты өз бетімен кітап оқуға жұмсаған.
2-тапсырма. Мәтін бойынша алты сұрақ құрыстырып жаз
1
2
3
4
5
6
3) Мәтін бойынша берілген ақпараттардың дұрыс-бұрыстығын анықта.
Ақпарат
Дұрыс
Бұрыс
1
Абайдың шын есімі – Ибраһим.
2
Әкесі еркелетіп Абай деп атап кеткен.
3
Абай – қазақтың ұлы жазушысы.
4
Абай он жасынан бастап өлең шығара бастаған.
5
Ахмет Риза медресесінде бес жыл білім алады.
6
Приходская школаға түсіп, орысша оқи бастады.
4) Сөздерді ретімен орналастырып, сөйлемдерді дұрыс құра.
1. Абай / жазба / негізін / қазақтың / қалады / әдебиетінің.
2. Қазақ / тұрмысқа / халқы / заттарды / қажет / қолдан / жасаған / күнделікті.
3. Даласында / ерте / қолөнер / дамыған / қазақ.
4. Әйелдердің / көбіне / жасайды / сәндік / зергерлер / бұйымдарын.
5. Мәдениетін / бұйымдар / қазақ өнері / паш етеді / бұйымдар / мен / зергерлік.
6. Сыр шертеді / халқының / тарихынан / әшекейлер / қазақ.
5) Берілген кестені толтыр
Сөз
Аудармасы
Синонимі
Сөз тіркесі
Сөйлем
Сұлу
Халық
Ескі
Рас
Қашық
Жолығу
Менің туып өскен жерім - егеменді Қазақстан. Қазақстанның байлығы өте көп және қазынаға бай ел. Біздің еліміздің табиғаты өте сұлу. Биік-биік асқар тау, мөп-мөлдір көлдер, неше түрлі өсімдіктер мен дәрілік қасиеті бар шөптер өседі. Қазақстан жерінде аңдар мен құстар, не ше түрлі жануарлар жасайды. Сол жерде біздің ата-бабаларымыз, батырларымыз, ақындарымыз, ғалымдарымыз туып өскен.
Қазақстандай жері шұрайлы, шөбі шүйгін өлкені мен әрқашан да мақтан тұтамын. Қазақстанның кең даласындай байтақ дала еш жерде жоқ шығар. «Отаның-алтын бесігің», «Отаны жоқтық – нағыз жоқтық»- деп дана халқымыз бекер айтпаған. Өз Отанын сүю, өз ана тілін ардақтау - әрбір азаматтың бірінші міндеті.
Ал біздің халқымызда атамекенді ардақтау сезімі өте терең деп ойлаймын. халқымыздың басынан қандай қиын кезеңдер өткенде де ата-бабаларымыз елімізді сыртқы жаудан қорғай білген. Өз елі үшін жанын да, барын да аямаған. Халқымыздың осы бір қасиеті жанымызға ана сүтімен тарап, ана тілімен дарып, ақ нанымен бекуі тиіс. Өйткені Отан біз үшін оттан да ыстық.