ай аспан денеси
тозан шан
тар кен емес
Айтыс - халық мұрасы.
Қазақ халқының екі жүзге жуық салт – дәстүрі, сенім – ырымдары, ұлттық ойындары бар, олардың әрқайсысының тәрбиелік те, танымдық та маңызы зор. Осы ретте айтыстың алар орны ерекше.
Айтыс – қазақ халқының ертеден қалыптасқан жыр жарысының бір түрі. Айтысқа суырып салма ақындар мен көркем сөз шеберлері қатысады. Айтыста ел басқарып отырған басшылардың кемшіліктері, сондай – ақ өмірдегі келеңсіздіктер ашық айтылады. Айта кететін бір жайт, айтыс бүгінгі күнге дейін жетіп, тәрбиелік мәнін жоғалтпаған жыр жарысы. «Атамұра – асыл қазына» демекші, осындай салт – дәстүрімізді дәріптеп, одан әрі жалғастыру керек.
Өткен ғасырдың 80-ші жылдары ұмыт болып бара жатқан өнер халыққа қайта қызмет көрсете бастады. Жалпы, Тәуелсіздікті дайындаған айтыс өнері болды деп айтсақ артық емес. Сонау советтік дәуірде халықты оятып, рухын көтерді. Сөйтіп, 80-ші жылдары алысқа бармайды деген өнер ХХ ғасырда өз дамуын тапты. Сосын осыншама жылдар аралығында қайта жаңғырып, өнер ретінде өсті. Салыстырмалы түрде қарасақ, 80-жылдардағы айтыс пен қазіргі айтысты салыстыруға келмейді. Өйткені, қазір айтыстың көркемдік, интеллектуалдық деңгейі өсті. Айтыс өнерінің дәрежесі жазба поэзиямен бақталаса бастады. Айтысты көтеріп берген жекелеген азаматтар бар. Кешегі 80-ші жылдары Манап Көкенов, Қалихан Алтыбаев, Көкен Шәкиев, Тәушен Әбуова, Шынболат Ділдебаев деген сияқты ескінің көзін көрген ақындар болды. Енді солардың ізіне жастар ерді.
ХХ-шы ғасырға дейін көркемсурет қазақ халқының тұрмысында: ұлттық киімдерде,музыкалық аспапта, заттарда ғана бейнеленді. ХХ ғасыр көркемсурет өнерінің қалыптаса бастаған кезі болды. Ең алғаш халық арасынан қарындашпен сызбалар жасап,акварельмен сурет салған этнограф-ғалым Шоқан Уәлиханов болды.
1920-1930жылдары кәсіби суретшілер А.Исмайылов пен Х.Ходжиков болды. Халық тарихы,революцимен келген өзгерістер бұл суретшілердің басты тақырыбы болды. Қазақстанда көркемсурет өнерінің дамуына зор үлес қосқан суретші-Абылхан Қастеев. Ол ұлттық көркемсуреттің негізін қалады.Оның "Жас Абай", "Амангелді Имановтың портреті" еңбектері оны атақты етті.
1960-1980 жылдардағы суретшілер халық өмірінен көріністерді бейнеледі. Олар адамның сыртқы ортамен байланысын суреттеп,портреттік детальдар арқылы адамның ішкі жан дүниесін бере білді. Бұл кезеңдегі дарынды суретші портретші Гульфайрус Исмаилова болды. Оның "Қазақ вальсі","А.Қастеевтің портреті", "Дина Нұрпейісованың портреті" атты еңбектері бар.
Суретші Айша Ғалымбаева "Ақ гүлдер","Натюрморт","Әже","Үш құрбы" деген суреттері Қазақстанның бейнелу өнерінің дамуына қосылған зор үлес болып табылады.
Суретші Сабур Мамбеевтің дарыны "Қаратау","Жайлауда","Қапшағай","Жайлауда" атты еңбектерімен танылды.
Объяснение:
Ай - аспан денесі
Тозаң - шаң
Тар - кең емес