Ыңдайық 3. Тыңда және жүргізіп оқы.
Мынау - доп. Бұл доптың ішінде сұйық
зат бар. Балалар доп ойнаған кезде ол қат-
ты затқа айналады. Балалар футбол ойнап
болған соң, допты ашып, қатты затты ішінен
алып шығады. Бұл зат жарыққа айналып,
қараңғы бөлмеде шам қызметін атқара
алады. Бұл – энергия үнемдеу үшін өте тиім-
ді нәрсе.
перевести
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті
ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиеті тарихы
– әдеби ағымдар өзара айқасқан,ақын-
жазушының әр түрлі бағыт ұстаған,атқарар
архиві,қарап оқыр кітабы,жарық көрген
ба зі мол,қысқасы бейнеті белуардан
келетін күрделі кезең.Осы тұстағы қазақ
әдебиеті өзіне дейінгі ұлттық
әдебиетіміздің бар асылын,үлгілі дәстүрін
ала отыра,дәуірге сай жаңа көркемдік
мүмкіндіктерді ашты.Әсіресе мұндағы Абай
өнегесінің құнарлы болғанын атап айтқан
абзал.Жаңа ғасыр табалдырығын
шығармашылық талаппен аттаған жас ақын
жазушылардың қай-қайсыда Абайды өзіне
пір тұтты.[1]
20 ғасырдың басындағы қазақ әдебиеті ұлы
Абайдың ағартушылық, демократиялық
дәстүрін жалғастыра отырып,
отаршылдыққа қарсы күрес пен
тәуелсіздікті аңсау идеясын ашық және
батыл көтерді. Ахмет
Байтұрсынов,Міржақып Дулатов қазақ
халқының тарихи-мәдени дамудан кенже
қалып,қараңғылықта отырған күйін
суреттеп, елді өнер-білімге
үгіттеді.Жаңалыққа енжар,ұйқыда жатқан
қазақтың бірі «Маса» боп құлағына
ызыңдап,бірі «Оян, қазақ» деп, бар
дауысымен жар салады.[2]
Ғасыр басында әдебиетке келген ақын-
жазушылардың барлығы да осы дүбірмен оянғандар
еді. Сұлтанмахмұт Торайғыров қазақ әдебиетінен
көркемдік-эстетикалық тұрғыдан байытып,жаңа
жырлардың туып, жетілуіне үлес қосты.
Әдебиеттегі сыншылдық бағытты дамытып
,ағартушылық идеяны көркем сөз арқылы
өрістетуге С.Дөнентаев,
М.Сералин, С.Көбеев, Б.Өтетілеуов, Т.Ізтілеуов,
Н.Орманбетұлы, Б.Күлеев т.б елеулі еңбек сіңірді.
[3]
Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931)
ХХ ғасырдың басында өмір сүрген әрі лирик,әрі философ,тарихшы, ғалы-зерттеуші,тере ң ойшыл а қын, қаза қты ң бес арысыны ң бірі Ш әк әрім Құдайберді ұлы
әрдайым халықтан қол үзбеді.Оның әшкерлейтіні де халы қ басында ғы кемшілік, ма қтан т ұтары да халы қты қ қазына. Әр кезе ңде жазыл ған «Бай мен қона қ»,
«Партия адамы», «Өкінішті өмір», «Қазақ», «Насихат», «Та ғы сорлы қазақ», «Қош,ж ұртым» т әрізді өлеңдерінде ұлтыны ң басында ғы х әлді шыншылды қпен
бейнелеп береді.Өзінің осы бағыттағы өлеңдерінде ақын сол кезе ңдегі қоғамды қ психологияны дәлме-д әл бере біледі. [5]
Ахмет Байтұрсынов (1873-1937)
Ақын,әдебиет зерттеушісі ғалым
,қазақ тіл білімінің
атасы,түркітанушы,публицист,педагог,
аудармашы,қоғам қайраткері Ахмет
Байтұрсыновтың ғалымдық,ақындық,
публицистік,қайраткерлік істері өз
заманында аса жоғары бағаланған.20
ғасырдың басындағы қазақ әдебиетін
бостандық пен тәуелсіздік идеясымен
байытқан. Қазақ әдебиеті тарихында
Абайдың орны қандай болса, қазақ
тілі мен мәдениеті тарихында Ахмет
Байтұрсыновтың орны сондай.Оның
өмірбаяны, тірлік-тынысы, ой-арманы
туған халқына деген қалтқысыз
қызметтен тұрады.[6]
Міржақып Дулатов (1885-1935)
Міржақып Дулатов қазақтың аса
көрнекті ағартушысы,қоғам
қайраткері,ақын,жазушы,жалын
көсемсөз шебері.Ақын әдебиет пен
мәдениетте жаңа демократиялық
бағыттың кеңінен, орын алып
дамуына зор үлес қосты. Бұл идея
«Оян, қазақ» атты өлеңдер
жинағында (1909жылы) қуатты ұран
болып естілді. Оның шығармалары
мен оқулықтары, қазақ даласына
кеңінен тарап,өлке халқының
оянуына,саяси-күреске араласуына
үлкен әсерін тигізді.[7]
Жүсіпбек Аймауытов (1889-1931)
ХХ ғасырдағы қазақтың көрнекті
жазушысы, қазақ әдебиетінің алтын
қорына керемет көркем әдеби шығармалар
қосқан,сан қырлы дарынның бірі –
Жүсіпбек Аймауытов.Өзін әдебиетте
шағын әңгіме жанрындағы шеберлігімен
таныта білген. «Елес», «Әнші»,
«Қартқожа», «Ақ білек», «Күнікейдің
жазығы» шығармаларынығ қай-қайсында
да азаттық идеясы көрініс табады.ХХ
ғасырдың бас кезіндегі әдебиеттің
көшбасшысына айналған жазушы
әдебиеттің барлық жанрында дерліктей
еңбек етті және өзі қалам тартқан
жанрдың қай-қайсын да болсын, көрнекті
туындылыр жазады.[8]