қызыл кітап-халықаралық табиғат қорғау одағының “қызыл кітабы” — халықаралық дәрежедегі құжат. қызыл кітапқа сирек кездесетін, жылдан жылға азайып не жойылып бара жатқан, сондықтан да айрықша қорғауды қажет ететін жануарлар мен өсімдіктердің түрлері тіркеледі. жануарларды халықаралық дәрежеде қорғау мәселесі 20 ғасырдың бас кезінде қолға алынды. 1902 ж. париж қаласында алғаш рет құстарды қорғаудың халықаралық конвенциясына қол қойылды. 1948 ж. юнеско-ның жанынан халықаралық табиғат қорғау одағы ұйымдастырылды.
қазақ жерінде 10 қорық бар. ең алғаш ашылғаны - ақсу-жабағылы қорығы ( барлық қорықтар: 1.ақсу-жабағылы - оңтүстік қазақстан облысында орналасқан. 2.наурызым қорығы (1934ж.) қостанай облысы. 3.алматы қорығы (1964ж.) алматы облысы. 4.қорғалжын қорығы (1968ж.) ақмола облысы. 5.марқакөл қорығы (1976ж.) шығыс қазақстан облысы. 6.үстірт қорығы (1984ж.) маңғыстау облысы. 7.батыс алтай қорығы (1992ж.) шығыс қазақстан облысы. 8.алакөл қорығы (1998ж.) алматы облысы. 9.барсакелмес қорығы (1939ж.) қызылорда облысы. 10.қаратау қорығы (2004ж.) . қорықтарды құрудың мақсаты - әр түрлі қ зоналардың жекелеген учаскелерін табиғи күйінде сақтау, жануарлар мен өсімдіктердің сирек кездесетінін және құрып бара жатқан түрлерін қорғау.