Антоним (гр. antі — қарсы,onoma — ат, атау) — мән-мағынасы бір-біріне қарама-қарсы қолданылатын сөздер.Лексикологияда құбылыстың (күн — түн), ұғымның (бақ — сор, жақсылық — жамандық),[1] сапаның (жаңа — ескі), қимылдың (кіру — шығу), т. б. қарсы мәндегі сөздердің мағыналары антонимдік жұпқұрайды. Заттың атауын білдіретін сөздердің антоним дік жұбы болмайды. Сонымен қатар антоним қарама-қарсы мағына арқылы сөздердің мағыналық тұтастығы мен біртектілігін де білдіреді. Антоним сөздің дәл, нақты мағынасын салыстыру тәсілі арқылы айқындап,стилистикалық қызмет атқарады. Әсіресе, мақал-мәтелдерде жиі қолданылады. Мысалы, «Көз — қорқақ, қол — батыр», «Өтірік — қаңбақ, шын — салмақ». Қазақ тілінде фразеологиялық антонимдер көп кездеседі: аты шықты — аты өшті, жүрек жұтқан — су жүрек, соры қайнады — көзі ашылды.[2]
Шопан қора-қора қойымен өрістен қайтып келеді. Екеуі бетпе-бет келгенде ашылып сөйлесе алмады. Кезек-кезек келген қонақтарды қарсы алдық. Ата-ана берген тәрбиенің маңызы зор. Бұл атаны үлкен-кішінің бәрі құрметтейді. Азды-көпті білгенінің бәрін үйретті. Тойға ағайын-туғанның бәрі келді. Оны дос-жарандары үнемі қолдап жүреді. Ағылшын тілінде жап-жақсы сөйлейді екен. Әп-әдемі салынған сурет бәріне ұнады. Қаламызда үп-үлкен ғимараттар бой көтерген. Сарт-сұрт еткен дыбыстан шошып кетті. Қар жерде жылт-жылт етеді.
