873. Көк аспан 1. Берілген тірек сөздер арқылы бүгінгі тақырыпты болжап, сұхбат құрыңдар.
Тірек сөздер: көк аспан, ауа қабаты, атмосфера,бұлтты аспан, ашық аспан.
2. Мәтінді бір-біріңе оқып беріп, түсіндіріңдер. Түсіндірмелерің мен мәтін арасындағы
айырмашылықты анықтаңдар.
Аспан неге көгілдір?
Жерді ауа қабаты – атмосфера қоршап тұр. Ол жерді суықтан, зиянды сәу-
лелерден және ғарыш тастары метеориттерден қорғайды. Атмосфераны «ауа
мұхиты» деп те атауға болады.
Aya Жерді қоршап тұрған көзге көрінбейтін газдардың қо . Ол түс-
сіз, оның иісі жоқ. Біз ауаның ағынын сеземіз. Қозғалатын ауаны «жел» деп
атайды. Жел ауа райына байланысты суық, жылы және ылғалды болады. Ауа
барлық тіршілік атаулыға тыныс алу үшін қажет.
Күн сәулесі ауа қабаты арқылы өткенде, өзінің жарықтығын жоғалтады.
Сөйтіп, аспан көгілдір болады. Ауада шаң бөліктері, түтін көп болса, аспан
ақшыл, кейде қызылдау болып көрінеді.
( «Менің алғашқы энциклопедиям» жинағынан)
Қазақ халқының тарихына көз жіберсек, сонау Күлтегін, Білге қаған, Тоныкөктен бастап жерін, елін, тілін, ділін қорғаудағы өшпес ерліктерге толы. Бесік жырынан басталатын ерлікке баулу дәстүрлері түркі халқына тән негізгі ырымдар. Халқымыздың бойындағы отансүйгіштік құндылықтарды ұрпақтан - ұрпаққа беріліп отырған заңдылық тұрғысынан да қарауға болады. Бұған дәлел көне түркі заманынан бастау алған патриоттық құндылық Күлтегін жазбаларында былай деп суреттеледі: “Елтеріс қағанның алғырлығы, еліне деген сүйіспеншілігі Күлтегіннің қанына ана сүтімен сіңді” – деген көне жазу қазақ халқының бойындағы ұлттық патриотизм сезімдері бүгін ғана пайда болған жоқ, ол ежелден - ақ туындап, дамып келе жатқан қасиет деуге болатындығын көрсетеді. Күлтегін жазбасында тағы да мынадай жыр жолдарын кездестіруге болады:
Кедей халықты бай қылдым,
Аз халықты көп қылдым…
Түркі иелігінен
айырылған халықты
Ата - баба мекеніне орнатты… - делінген еді.
Бұл жазбадан патриотизмнің – ата - баба мекеніне ие болып отыру жолында жан аямау, діл бірлігін қорғау, жиғанын халықтан аямау екендігін аңғаруға болады. Жоңғар сияқты алып империямен алысуға, Ресей патшалығының зеңбірегіне жалаң қылышпен қарсы шабуға жетелеген де осы Отанына деген сүйіспеншіліктің, патриотизмнің қуатты күші.