Тапсырма Мәтіндерді оқып, олардың тақырыбы мен сөз қолданыстарындағы ерекшеліктерге мысалдар келтіріңіз.
Ғылыми фантастика (ағылш. scіence fіctіon – ғылыми туынды) — көркем әдебиетте, сондай-ақ кино, кескіндеме, т.б. өнер салаларында қалыптасқан жанр.
Ғылыми-фантастика өнердегі дербес жанр ретінде XX ғасырда қалыптасқанымен, оның қайнар бастаулары ежелгі әпсаналарда, ауыз әдебиетінде жатыр. Оған қиял-ғажайыптық, ертегілік қасиет те тән.
Фантастика (гр. phantasіa —– қиялдау, phantastіke – қиялдау өнері) ұғымының өзі де қиялдану өнеріне байланысты пайда болған. Қазіргі әдебиеттану мен өнертану ғылымында фантастиканың «ертегілік» және «ғылыми» белгілерінің ара-жігі ажыратылмаған. Әдебиетте ғылыми-фантастика – ғылыми поэзия және ғылыми проза болып, екі пішімде қалыптасты.
Ғылыми поэзия терминін әдебиеттану саласында алғаш француз поэзиясының теоретигі Рене Гиль «Сөз туралы трактат» (1896) еңбегінде қолданды. Ол ғылыми поэзияның белгілері ежелгі дәуір әдебиетінің өкілі Лукреций Кардың «Заттың табиғаты» поэмасында көрініс тапқанын мысалға келтіреді. Поэзиядағы ғылыми фантастика жалпы фантастикалық арнадан бөлекше, философиялық-әлеуметтік бағыттағы мүмкіндігімен ерекшеленеді. Ғылыми фантастика прозаның барлық жанрында (роман, повесть, әңгіме, т.б.) қарқынды дамып, көркем әдебиеттің арналы саласына айналды.
Қазіргі қазақ әдебиетіне ғылыми фантастика дербес жанр ретінде XX ғасырдың 70–80-жылдары республика жазушыларының шығармалары арқылы қалыптасты. Зерттеушілер қазақ әдебиетінде ғылыми фантастика жанрының алғашқы белгілерін ертегілерден («Ер Төстік», «Ұшқыр кілем», т.б.), аңыздарын («Қорқыт ата», «Баба түкті шашты Әзиз», т.б.) таратып, болашақты болжай білген халық қиялының ұшқырлығына тәнті болуда.
Мәтінге байланысты берілген тапсырмаларды орындаңдар
1.Мәтіндегі басты ой қандай?
2.Мәтін мазмұнына сәйкес мақал жаз
3.Мәтінге тиісті тыныс белгілерін қойып жаз.
Тегінде а ақыл ғылым ар
мінез деген нәрселермен озбақ. Одан басқа нәрселермен оз-
дым ғой демектің бәрі ақымақтық.
Сабақ кестесі туралы диалог.
Анасы: Балам, бүгінгі сабақ кестең қалай?
Баласы: Бүгін төрт сабақ оқимыз.
Анасы: Бүгін қандай сабақтар оқытылады?
Баласы: Бізде бүгін қазақ тілі, ағылшын тілі, математика сабақтары бар.
Анасы: Қазақ тілі нешеде басталады?
Баласы: Қазақ тілі кесте бойынша бірінші сабақ, яғни сағат екіде басталады.
Анасы: Ағылшын тілі сабағы нешеде аяқталады?
Баласы: Ағылшын тілі бүгін екінші сабақ, үш отыз бесте аяқталады.
Анасы: Жақсы, үшінші сабақ математика ма? Одан нешеде шығасың?
Баласы: Ия, математика үшінші сабақ. Ол төрт жиырма бесте аяқталады.
Анасы: Ал соңғы, төртінші сабақ нешеде басталады?
Баласы: Соңғы сабағымыз төрт жарымда басталып, бес он бесте аяқталады.
Анасы: Жақсы, онда бестен аса мектептің жанына келіп, сені күтіп тұрамын. Сосын екеуіміз атаң мен әжеңнің үйіне барамыз.
Баласы: Жақсы, анашым. Онда кездескенше!