Мәтiндi окы. Мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап жаз.
Ерте заманда Аспан патшалыгы болыпты.Патшалыктын патшасы Тун, ал патшайымы Кун болыпты. Оларын тендесі жок сұлу Шолпан атты кыздары бар. Аспан патшалығының ханшайымы болғандықтан Шолпан айналасындағы жұлдыздардан езін жоғары санайды екен.Содан болар ол тек танертен гана көрінетін болыпты. Бір күні ол неге екені белгiсiз тунгi аспандагы самсап тұрган жұлдыздардын касына келіпті.
Ия,біздін коніл-күйіміз ете тамаша Шолпан,езiннiн көңіл-күйін калай керемет сиякты ғой,жол болсын?
-
-Ия,
Шолпан,сені көреміз деп ойламаппыз,біз жүрген жерде сен жүрмейтін едiн гой? Саган
түн ұнамаушы еді ғой.
-Жок неге олай дейсіндер,маған қараңғылық ете ұнайды. Бірақ мен таң ата кезге ерекше
көрінгім келеді.Өзімнін сұлулыгыммен айналамдагыларды тамсандыргым келеді.Мен неден коркайын, жұлдызым-ау, менi коргайтын Ақбұлт агаларым бар. Олар маган унемі камкоршы
болып жүрер.
-Сен кандай бакыттысын, Шолпан!
-Ия,сендердін маған жетулерiн үшін талай енбектенулерін керек,әрине Бұл патшалыкта менен аскан акылды,керікті,менен жарық жұлдыз жок.Келісесіндер ме, керіксіз жұлдыздар?
-Ия,әрине, Ханшайымым,сенен аскан сұлу жок!
Сол кезде тан да атып қалыпты.Жұлдыздар өз жендерімен кете барыпты.Ал кербез Шолпан жалғыз езi калып кетіпті. Сол заманнан бері Шолпан жалғыз езі журетін болған.
1) Шолпан кандай кейіпкер деп ойлайсын? Мінездеме жаз.
2) Шолпан неліктен жалгыз калып койды?
3) Мәтiннiн кыскаша түсiгiн жаз.
3-тапсырма
[6]
Окылымга берілген мәтіннін кұрылымдык бөліктерін аныктап, әр бөлікке сәйкес такырып кой.
Мәтiннiн кұрылымдык болiктерi
Кiрiспе
Негізгі бөлім
Қорытынды
4-тапсырма
Жоғарыда окыган мәтінге жана кейіпкерлер немесе окигалар косып, мәтінді аяктап жаз.
Тіл – халықтың ең негізгі байлығы. Қазір заман талабына сай үш тұғырлы тіл саясатын бәріміз де қолдаймыз. «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте» – деген даналық сөз бар. Тіл білу – байлық. Әсіресе, өркениетті еліміздің дамуына үлес қосқымыз келсе, көп тілді игерген азаматтарға қарап қуанатынымыз да белгілі.
Үш тұғырлы тіл өмірдің қажеттілігі. Бұл бүгінгі елдің тыныс-тіршілігін айқындайды және жалпыға ортақ қалыпты норма болып саналады.Үш тілді қатар меңгеру бәсекеге қабілетті ел азаматының міндеті. Қазақстанның білікті, білімді әр азаматын ғаламдық ақпараттар мен инновациялық ағынына ілесу ағылшын тілін үйренуге жетелейді. Бұл бәсекеге қабілеттілікке ұмтылудың ең алғашқы сатысы болып саналады. Өйткені қазіргі уақытта бірнеше тілді меңгерген азаматтардың қай ортада жұмыс істесе де жолы ашық.
Мемлекеттік тіл мемлекет өмірінің барлық саласында «бүкіл қоғамымызды біріктіруші» қызметін, орыс тілі ұлтаралық қатым-қатынас тілі, ал ағылшын тілі әлемдік экономикаға, әлемдік қауымдастыққа кірігуімізге қызмет етуде.Қазақстанда тіл үйрену мәселесі ерекше маңызға ие. Тілдерді оқыту орталығында оқитын тыңдаушылар бұл тілдің тек қана бір қатынас құралы ғана емес, ол сол халықтың тарихы, мәдениеті, өмір салт-дәстүрін, толық болмысы мен бет-бейнесін көрсететінін ұғына отырып, оқу үрдісінде аталған жайлар туралы пікірлерін жиі ортаға салып отырады.
Күнделікті қызметте классик жазушы С. Мұқановтың «Әркімнің туған тілі - туған шеше, оған бала міндетті сан мың есе» деген сөздерін мысалға ала отырып, түсіне, ұғына білгенге адамдағы ұлттық мақтаныштың алғашқы ұшқындары да жүрекке тіл арқылы ұялайды. Өз ана тіліңді қадірлемей, ел-жұртыңды сүйе алмайсың. Әр азамат ана тілінің бай қорын игерумен бірге орыс, ағылшын тілдерінің де асыл қазынасынан сусындап, оны іске асыра білгені де жөн.
Адам әрекеті тек жер бетіндегі суды ғана емес ауаны да ластап келеді. Күн сайын өнеркәсіп орындары ауаға орасан зор улы газ және оларға қоса өте майда бөлшектерден тұратын қоспаларды шығарып жатады. Олар ауамен бірге адам мен жануарлардың денесіне сіңеді жене жер бетіне шөгеді. Кейде оларды жел алғашқы шыққан орнына мындаған километр жерге айдап апарады. ПЕРЕВОД Человек поведение не только земля , вода загрязняет воздух . Каждый день промышленность , в том числе огромный токсичного газа в воздухе и очень мелкие частицы удаления примесей . Они поглощаются человека и животных тела с воздухом , а затем осаждают на поверхности земли . Иногда они завершают , а не из первых километров земли вынудили тысячи жизней .
Тіл – халықтың ең негізгі байлығы. Қазір заман талабына сай үш тұғырлы тіл саясатын бәріміз де қолдаймыз. «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте» – деген даналық сөз бар. Тіл білу – байлық. Әсіресе, өркениетті еліміздің дамуына үлес қосқымыз келсе, көп тілді игерген азаматтарға қарап қуанатынымыз да белгілі.
Үш тұғырлы тіл өмірдің қажеттілігі. Бұл бүгінгі елдің тыныс-тіршілігін айқындайды және жалпыға ортақ қалыпты норма болып саналады.Үш тілді қатар меңгеру бәсекеге қабілетті ел азаматының міндеті. Қазақстанның білікті, білімді әр азаматын ғаламдық ақпараттар мен инновациялық ағынына ілесу ағылшын тілін үйренуге жетелейді. Бұл бәсекеге қабілеттілікке ұмтылудың ең алғашқы сатысы болып саналады. Өйткені қазіргі уақытта бірнеше тілді меңгерген азаматтардың қай ортада жұмыс істесе де жолы ашық.
Мемлекеттік тіл мемлекет өмірінің барлық саласында «бүкіл қоғамымызды біріктіруші» қызметін, орыс тілі ұлтаралық қатым-қатынас тілі, ал ағылшын тілі әлемдік экономикаға, әлемдік қауымдастыққа кірігуімізге қызмет етуде.Қазақстанда тіл үйрену мәселесі ерекше маңызға ие. Тілдерді оқыту орталығында оқитын тыңдаушылар бұл тілдің тек қана бір қатынас құралы ғана емес, ол сол халықтың тарихы, мәдениеті, өмір салт-дәстүрін, толық болмысы мен бет-бейнесін көрсететінін ұғына отырып, оқу үрдісінде аталған жайлар туралы пікірлерін жиі ортаға салып отырады.
Күнделікті қызметте классик жазушы С. Мұқановтың «Әркімнің туған тілі - туған шеше, оған бала міндетті сан мың есе» деген сөздерін мысалға ала отырып, түсіне, ұғына білгенге адамдағы ұлттық мақтаныштың алғашқы ұшқындары да жүрекке тіл арқылы ұялайды. Өз ана тіліңді қадірлемей, ел-жұртыңды сүйе алмайсың. Әр азамат ана тілінің бай қорын игерумен бірге орыс, ағылшын тілдерінің де асыл қазынасынан сусындап, оны іске асыра білгені де жөн.