Энергия[1] (гр. енергеіа – әсер, әрекет) – материя қозғалысының әртүрлі формасының жалпы өлшеуіші.
Материя қозғалысының әртүрлі формалары бір-біріне айналып (түрленіп) отырады. 19 ғасырдың орта шенінде осы қозғалыстың барлық формалары бір-біріне белгілі бір сандық мөлшерде ғана айтылатындығы анықталды; осы жағдай “энергия” ұғымын енгізуге, яғни қозғалыстың әртүрлі физикалық формаларын бірыңғай өлшеуішпен өлшеуге мүмкіндік берді. “ Энергия” ұғымы сақталу заңына бағынады (қ. Энергияның сақталу заңы, Термодинамика). Энергия туралы түсінік мәңгілік қозғалтқыш жасаудың мүмкін еместігін дәлелдеуге байланысты пайда болды. Жұмыстың қоршаған ортадағы немесе жүйедегі белгілі бір өзгерістің (отынның жануы, судың құлауы, т.б.) нәтижесінде ғана орындалатындығы анықталды; дененің бір күйден басқа бір күйге ауысуы кезіндегі белгілі бір жұмыс істеу қабілеті оның энергиясы деп аталды.
Қозғалыстың әртүрлі формасына сәйкес энергияның да бірнеше түрі бар (мысалы, механикалық энергия, химиялық энергия, электромагниттік энергия, гравитациялық энергия, ядролық энергия, т.б.) Физиканың даму процесінде энергия ұғымы нақтыланып әрі жалпыланып отырды. Энергия туралы ілімнің дамуындағы маңызды бір кезең үздіксіз ортадағы энергия қозғалысы мен “энергия ағыны” туралы ұғымның енгізілуі болды. Энергия ағыны деп энергия тығыздығы мен берілген ортадағы орын ауыстыру жылдамдығының көбейтіндісіне тең векторды айтады.
Кванттық физиканың дамуы энергия ның квантталатындығы жайлы, яғни кейбір жағдайда жүйенің энергиясы тек дискретті (үздікті) мәндерді ғана қабылдайды деген фактіні дәлелдеуге мүмкіндік берді. Мұндай жағдай мысалы, сәуле шығару энергиясына, микробөлшектердің тербеліс және айналу Энергиясына қатысты айтылады. Салыстырмалық теориясында Энергия (Е) мен масса (м) арасындағы байланыстың (Е=мс2, мұндағы с – вакуумдегі жарық жылдамдығы) ашылуы физика үшін зор маңызды болды. Бұл қатыс әмбебап қатыс болып есептеледі. Сондықтан ол тіпті өте кішкентай микробөлшектің өзінде де әрқашан қозғалыстың белгілі бір түрі болатындығын көрсетеді. Мұндай қозғалыстың өлшеуіші мс2 өрнегі болады. Әсіресе бұл қатыстың ядр. энергетиканың дамуына байланысты іс жүзіндегі маңызы арта түсті. Энергия бірліктердің халықаралық жүйесінде (СИ) джоульмен, бірліктердің СГС жүйесінде эргпен өлшенеді. Ал ядролық және атомдық физикада энергияның өлшеу бірлігі ретінде электронвольт алынады.[2]
Менің Қазақстаным - ең қымбат, маңызды, бағалы, сүйікті ел. Бұл менің Отаным ... Көптеген ғасырлар бойы ол, реттеуге үйрену, оны қорғауға бейнесi мен, бізге өмір мұра өтуге біздің ата-бабаларымыз алды. Қанша жұмыс, тер және қан, қуаныш пен апатқа өткен ұрпақ ауыратын. Халқымыздың ақындық мұрасы туған жер сұлулығын көптеген қызықты суреттер бар, ақ қауым тауларында, Ұлы көлдер Лазурный кеңістігінде өзінің шексіз кеңістігін ... ақындар қазақ жерінің сұлулығы мен тарихын даңқын. Халық жады сақтайды және бір ұрпақтан қазақ халқының өміріндегі даңқты және қайғылы оқиғаларға аударымдар. Домбыра халық себептері тыңдау, Күннің, егер ретінде қанаты үлкен дала, еркін жел туралы өңделетінін дала шөптер, шабытты боз атта отырған, оған ұшатын, елестету. Ол кеңінен және дұрыс Қазақстанды созылған болып табылады. күні бойы көлдер тығыз ормандар мен мыңдаған кездесу, далада астам күн даласынан көтеріледі, ол сондай-ақ дала келеді. Оңтүстігінде тау етегінде солтүстік көп қардың көбесі жеміс ағаштарын сыл кезде. Республика Каспий және Арал теңіздерінің шекаралас, оның аумағында көптеген өзендер мен көлдер бар. Қазақ даласының ежелгі Ертегідей бай ішек. Көмір, мұнай, алтын, титан, қорғасын, мырыш, темір - бәрі қазақ жеріне табуға болады. Қазақстанда, бір отбасы он бес миллион адам, жүзден астам ұлт өкілдері өмір сүрген. Мен түрлі діндерді, түрлі тілдерде сөйлейтін, біздің елімізде бірге бойымен қалай алуға қызық түрлі ұлт көмектесе алмайды. Осының бәрі жақсы көзқарасы, сондай-ақ бір-біріне көзайымы ғана емес жүреді. Қазақ, орыс, ұйғыр, неміс, корей, татар кітаптар мен газеттер жарияланған, Ұлттық театр жұмыс істейді, эстрада ансамбльдер, ұлттық радио және теледидар бағдарламаларын меңгерген. Барлық біз, ортақ біріккен түрлі ұлт адам,: біз - Қазақстан халқы. Біздің елімізде және менің үлкен туыстары ретінде көпұлтты. Онда оған болып табылады және қазақтар, татарлар, лезгинами және орыс, және корей. Бұл барлық жер үй айналды үшін. консенсус ұмтылу әр ұлттың қан тұрады, бірақ ол әсіресе Қазақстаннан әзірленді. Қазақ жер жомарт, және сол жомарт қонақжай және қазақ халқының табиғат. Осында тұратын Әр қазақ халқының тілін, тарихын және салт-білу қажет. Ал домбыра, украин және неміс ән жер әуендер дыбыс көрейік. Адам полька және Лезгинка би болсын. Қазақстан халқы бірі болып табылады. Бұл Қазақстанның көне, әдемі жерінде бейбітшілікті сақтап көмектеседі. Ал әлемдік - болашақ гүлдену үшін ең маңызды шарты.
Энергия[1] (гр. енергеіа – әсер, әрекет) – материя қозғалысының әртүрлі формасының жалпы өлшеуіші.
Материя қозғалысының әртүрлі формалары бір-біріне айналып (түрленіп) отырады. 19 ғасырдың орта шенінде осы қозғалыстың барлық формалары бір-біріне белгілі бір сандық мөлшерде ғана айтылатындығы анықталды; осы жағдай “энергия” ұғымын енгізуге, яғни қозғалыстың әртүрлі физикалық формаларын бірыңғай өлшеуішпен өлшеуге мүмкіндік берді. “ Энергия” ұғымы сақталу заңына бағынады (қ. Энергияның сақталу заңы, Термодинамика). Энергия туралы түсінік мәңгілік қозғалтқыш жасаудың мүмкін еместігін дәлелдеуге байланысты пайда болды. Жұмыстың қоршаған ортадағы немесе жүйедегі белгілі бір өзгерістің (отынның жануы, судың құлауы, т.б.) нәтижесінде ғана орындалатындығы анықталды; дененің бір күйден басқа бір күйге ауысуы кезіндегі белгілі бір жұмыс істеу қабілеті оның энергиясы деп аталды.
Қозғалыстың әртүрлі формасына сәйкес энергияның да бірнеше түрі бар (мысалы, механикалық энергия, химиялық энергия, электромагниттік энергия, гравитациялық энергия, ядролық энергия, т.б.) Физиканың даму процесінде энергия ұғымы нақтыланып әрі жалпыланып отырды. Энергия туралы ілімнің дамуындағы маңызды бір кезең үздіксіз ортадағы энергия қозғалысы мен “энергия ағыны” туралы ұғымның енгізілуі болды. Энергия ағыны деп энергия тығыздығы мен берілген ортадағы орын ауыстыру жылдамдығының көбейтіндісіне тең векторды айтады.
Кванттық физиканың дамуы энергия ның квантталатындығы жайлы, яғни кейбір жағдайда жүйенің энергиясы тек дискретті (үздікті) мәндерді ғана қабылдайды деген фактіні дәлелдеуге мүмкіндік берді. Мұндай жағдай мысалы, сәуле шығару энергиясына, микробөлшектердің тербеліс және айналу Энергиясына қатысты айтылады. Салыстырмалық теориясында Энергия (Е) мен масса (м) арасындағы байланыстың (Е=мс2, мұндағы с – вакуумдегі жарық жылдамдығы) ашылуы физика үшін зор маңызды болды. Бұл қатыс әмбебап қатыс болып есептеледі. Сондықтан ол тіпті өте кішкентай микробөлшектің өзінде де әрқашан қозғалыстың белгілі бір түрі болатындығын көрсетеді. Мұндай қозғалыстың өлшеуіші мс2 өрнегі болады. Әсіресе бұл қатыстың ядр. энергетиканың дамуына байланысты іс жүзіндегі маңызы арта түсті. Энергия бірліктердің халықаралық жүйесінде (СИ) джоульмен, бірліктердің СГС жүйесінде эргпен өлшенеді. Ал ядролық және атомдық физикада энергияның өлшеу бірлігі ретінде электронвольт алынады.[2]