Question

Инструкция: «Мәтінді оқып, мәтін бойынша тапсырмаларды орындаңдар». Дүниедегі ең әдемі құс – тауыс құсы(павлин). Ол неге әдемі? Өйткені солай жаратылған.

Қытайдың FUDAN университетінің ғалымдары осының сырын білмекші болып талай

жылдан бері еңбектенген екен. Таяуда олар «біз тауыс құсы сұлулығының құпиясын

аштық» деп, «барлық құпия пигмент пен бояу құрылымында» деп жазды. Тауыс

денесінде тек осы құсқа ғана тән бояулар бөліп шығаратын зат бар көрінеді. Оның

қауырсындарының әрбір талы көк, алтын сары, қоңыр, ашық көк боп құбылатыны да

содан екен.

Күндіз тауықтармен бірге жайылып, су ішіп жөнімен жүрген тауыс кеш түсе өзінен-өзі

берекесі кетіп, тынышсыздана бастайды. Содан кейін батар күнмен таласып ұшып, ең биік

ағаштың басына қонады. Сол отырғаннан батып бара жатқан күнге қарап отырады да

қояды. Күн батып кетеді, қызыл шапақтар сөніп, жер бетін қараңғылық басады. Тауыс әлі

отыр. Батып кеткен күн қайта шыққанын көре алмай қалатын секілді отырған орнынан

қозғалмайды. Ол батыстан көзін алмайды. Жұлдыздар сирегенде, мойнын шығыс жаққа,

жаңа атып келе жатқан таң шапағына қарай бұрады. Ескі шығыс жұмбағында былай

делінген: «Құстың да жай құсы емес, күнбағысы». Расында құстың күнбағысы деуге

болады. Күнге ғашық екі құс болса, бірі – тауыс. Күн шуағы мол елдерде өскендіктен бе, ол күн нұрына ғашық. Әуел бастағы Отаны – Үндістан, Шри-Ланка, Суматра аралдары.

Осы елдерді алғаш аралаған еуропалықтардың арасында тауысты ұшпайтын құс қатарына

жатқызғандар да бар. Тауыстың ұзын құйрығын көріп, «мына ауыр денесімен ұша

алмайтын шығар» деп ойлаған ғой. Бірақ бұл дұрыс пікір емес. Тауыс ұшады. Оның

ұзындығы – екі жарым метр, салмағы да ауыр екен. Соған қарамай, тез әрі жеңіл ұшып,

көздеген биігіне оңай көтеріледі.

1963 жылы Үндістан оны «ұлттық құсымыз» деп жариялады. Тауысты әсем де

сәнді етіп көрсететін – ұзын құйрығы.

6. Екінші абзацтағы негізігі ой.

A) Ұлттық құс.

B) Күн нұрына ғашық құс.

C) Қазақстандағы тауыстар.

D) Тауыс құсы – шығыс әдебиетінде.

E) Дүниедегі ең әдемі құс.

7. Мәтіннің тақырыбы.

A) Құстардың түрлері.

B) Тауыс құсы.

C) Ғалымдардың жаңалығы.

D) Үндістан елінде.

E) FUDAN университеті.

8. Тауысты «Ұлттық құсымыз» деп жариялаған ел.

A) Үндістан.

B) Цейлон.

C) Европа.

D) Қазақстан.

E) Қытай.

9. Тауыстың «Күнбағыс құс» деп аталу себебі.

A) Цейлонда көшеде жайбарақат жайылып жүрген құстарды көруге болады.

B) Ол – көне шығыс әдебиетінде пәлсапалық шығармалардың кейіпкері.

C) Үндістан оны «ұлттық құсымыз» деп жариялады.

D) Әуел бастағы Отаны – Үндістан, Шри-Ланка, Суматра аралдары.

E) Кешке күнді шығарып салып, қозғалмастан таңертең шығыстан күтіп алады.

10. Көп нүктенің орнына тиісті жауапты белгілеңіз.

Тауыс құсы сұлулығының құпиясын ... ғалымдары ашқан.

A) Қазақстан.

B) Қытай.

C) Үндістан.

D) Суматра.

E) Шри-Ланка.​