2. Суретті сабақпен байланыстырыңдар, берілген дәйексөзді қа- тыстырып, мақала жазыңдар. Сөз саны – 80-100. не 1) Суретте бейнеленген? Қалай салынған? 2) Тастағы жазуды оқи алма- саң да, ондағы бейнелер арқылы қандай ақпарат алуға болады? 3) Сенің ойыңша, сурет неше ғасыр бұрын салынған? 4) Егер бұл таңбалар тасқа қашалмаса, бүгінгі күнге жетер ме еді?
1) Суретте ертедегі тұрмыс-тіршіліктің белгісі көрініп тұр . Яғни нақтырақ қарасақ аң, жануардың суретін тасқа қашап жазған .
2)Тастағы жазуларды мүлдем біз оқи алмаймыз. Өйткені олар көне таңбадағы тілде жазылған . Алайда оны оқи алмасақта суретте аң, жануарлардың суретін көре аламыз. Бұл мүмкін ол кездегі адамдардың аң ,жануарлар арқылы күнін көргенінен дәлелі болуы мүмкін.
3) Суреттің нақты қашан салынғанын білмесемде, өтее ерте кезде салынғандығы байқалып тұр . Өйткен бұрынғы адамдар жазатын басқа зат таппай тасқа жазып қалдырған.
Денсаулық - бұл әр адамның ғана емес, бүкіл қоғамның негізгі байлығы. Жақын және қымбатты адамдармен кездескенде және қоштасқанда біз оларға мықты және зор денсаулық тілейміз, өйткені ол – бақытты және толымды өмірдің кепілі және негізгі байлығы. Денсаулық бізге жоспарларымызды орындау, өмірдің негізгі мәселелерді табысты шешу, қиыншылықтардан өту, керек болса, едәуір ауыртпалықтарды көтеруге көмектеседі. Адамның ақылымен нығайтылып және сол қалпында сақталып отырған, зор денсаулығы, оған ұзақ және белсенді өмірді қамтамасыз етеді.
ҮНДЕСІМ (ҮНДЕСТІК) ЗАҢЫ — буын не сөзқұрамындағы дауысты, дауыссыздыбыстардың бір әуезбен айтылуы. Тілде сөздің құрамындағы дыбыстарды (дауысты, дауыссыз) ұйыстырып, бүтін сөз етіп тұратын лингвистикалық құбылыс. Ондай құбылыс туыстас тілдер тобына ғана тән. Үндестік заң дыбыстарды алдымен буынға (егер сөз бір буынды болса), содан кейін буындарды сөзге (егер сөз екі не көп буынды болса) біріктіреді. Үндестік заңы қазақ тілінің іргелі заңдылығы болғандықтан, оның ықпалы тілдегі дыбыстардың айтылымы мен естілімінде басым болады. Осы тұрғыдан дыбыстар төрт топқа бөлінеді: 1) жуан езулік әуез дәйекшесіз ([]) беріледі. Мысалы, ата, қызық, алыс, т.б.; 2) тік таяқша ([]) жіңішке езулік әуезді: мыс., әже, егін, бірлік, т.б.; 3) дөңгелекше () жуан еріндік әуезді: мыс., қол, бұрұм, орұн, т.б.; 4) тік таяқша мен дөңгелекше () жіңішке еріндік әуезді көрсетеді: мыс., күн, көлүк, түлкү. Буын не сөздің үндесім әуезі сол буын не сөз құрамындағы дыбыстардың жасалымы өзара үйлескен, естілімі өзара үндескен тіркесін құрайды. Дәстүрлі қазақ тілтанымындағы (түркологияда) фонетика ережеде Үндестік заңын дауыстылардың үндесуі деп түсіндіріп келсе, қазақ тілінде тек дауыстылар ғана үндеседі, ал дауыссыздар көрші дауыстының ықпалында болады делінген. Сонымен қатар дыбыстардың бір-біріне ықпалын да сингармонизм заңдылығына жатқызып келді. Дауыссыз дыбыстардың арасындағы ілгерінді ықпал бойынша (мысалы, әліпби-әліппи, құр қалу-құрғалу, көкбет-көкпет, т.б.) алдыңғы дауыссыз кейінгі дауыссыздың айтылымына (артикуляциясына) әсерін дауыссыздардың сингармонизмі деп атайды. Зерттеу нәтижесінде сөз құрамындағы дыбыстардың жуан-жіңішке, еріндік-езулік болып айтылуы сөз просодикасына байланыстылығын көрсетеді. Қазақ тілінің сөз просодикасы үндесім болғандықтан, ол сөз құрамындағы дауысты, дауыссыз дыбыстарға бірдей тең ықпал етеді.
1) Суретте ертедегі тұрмыс-тіршіліктің белгісі көрініп тұр . Яғни нақтырақ қарасақ аң, жануардың суретін тасқа қашап жазған .
2)Тастағы жазуларды мүлдем біз оқи алмаймыз. Өйткені олар көне таңбадағы тілде жазылған . Алайда оны оқи алмасақта суретте аң, жануарлардың суретін көре аламыз. Бұл мүмкін ол кездегі адамдардың аң ,жануарлар арқылы күнін көргенінен дәлелі болуы мүмкін.
3) Суреттің нақты қашан салынғанын білмесемде, өтее ерте кезде салынғандығы байқалып тұр . Өйткен бұрынғы адамдар жазатын басқа зат таппай тасқа жазып қалдырған.
4)Жоқ жетпейтін еді . Өйткені қазіргідей қағазға жазсақ жыртылып қалуы , ал мысалы құмға жазсақ өшіп кетеді дегендей тасқа қашалып жазылғандығы дұрыс.