Төрт түлік малдың пайдасы
Қазақ халқы түйе, жылқы, қой және сиыр малдарын төрт түлік деп атаған. Халық төрт түліктің әрқайсысының сақтаушы иесі бар деп ұғынып, оларды ойсылқара, қамбар ата, шопан ата, зеңгі баба деп атаған.
Қазақ халқы төрт түлік малдың ішінде түйе малын байлық ретінде де, көлік ретінде, азық ретінде де аса қатты қастерлеген. “Нар жолында жүк қалмас” деген мәтел осының айғағы.
Түйенің түбіті мен шудасы қымбат саналады:түбіттен иіріп тоқыған киім ең жылы, ең төзімді болады; шудадан жіп, арқан еседі. Түйенің сүті де асыл. Одан ашытатын қышқылтым сусынды Батыс Қазақстанда «шұбат», Түркістан жағында «қымыран» деп атайды. Ғылымның дәлелдеуінше, шұбаттың дәрілік қасиеті қымыздан да артық саналады. Түйенің етінің дәмі де ерекше. Сонымен, түйе малының пайдасы осы.
Көшпелілердің, оның ішінде қазақтың төрт түлік малдың ішіндегі қастерлеп, пір тұтатыны жылқы. “Ат ердің қанаты”, “Мінсең көлік, жесең ет” деп жылқы малын аса жоғары бағалаған.
Қой да көшпелі елдердің ерте заманнан малданған түлігінің бірі.Ол әрі киім, әрі тамақ.Киім дегенде, оның жүнінен гөрі ертедегі көшпелі халыққа терісі қымбат болған. Өйткені қыс, күз айларында жылы киім керек.Оған илеген қой терісінен тігілген ішік, тон, тұлыптан жылы киім табылмайды.Қазіргі кездегі «дубленка»аталатын сәнді тон да осы қой терісінен жасалады. Ал жүнінен неше түрлі асыл жүн маталар тоқылады.Ол үшін биязы жүнді қойлар өсіріледі.Қазақ қойының жүні киіз басуға, кілем тоқуға, байпақ, пима дайындауға жұмсалады.Негізінен қойдың азықтық және киімдік пайдасы жылқы мен түйе түліктерінен артық.
Сиыр малының да пайдасы зор. Еті мен сүтінен бөлек, сонымен қатар сиырдың мүйізінен тарақ та жасап, оны аса жоғары бағалаған.
Ещё я прикрепил фото на казахском и русском разными шрифтами тот самый конспект
Внизу если надо на Русском,
РЕФЕРАТ НА КАЗАХСКОМ:Álemde kóptegen tilder bar, dálirek aıtsaq, jeti myńnan asady. Olardyń keıbireýleri mıllıardtaǵan adamdarǵa, al keıbireýleri birneshe adamǵa tıesili. Olardyń keıbireýleri jyl saıyn tasymaldaýshylarynyń sanyn kóbeıtedi, al basqalary joǵalyp ketedi, al shalǵaı aýyldardaǵy keıbir qarttar olardy biledi. Álemde eń kóp taralǵan toǵyz til bar, olardy halyqaralyq baılanys tilderi dep ataıdy. Olardyń qataryna orys tili de kiredi. Ǵalymdardyń aıtýynsha, otyz jyldan keıin planetada úshten bir bóligi azaıady, óıtkeni shaǵyn tilderden shyqqan adamdar halyqaralyq qarym-qatynas tilderine kóshedi.
Qalǵandary-qytaı, arab, Úndistanda keń taralǵan hındı, portýgal, aǵylshyn, ıspan, fransýz, nemis tilderi. Men ózim eki tildi, orys jáne aǵylshyn tilderin halyqaralyq qarym – qatynas tili retinde qabyldaımyn. Biraq meniń ájem úsh tilde sóıleıdi: nemis, orys jáne qalmaq, óıtkeni ol Dala aýylynda, Qalmaqıada týyp ósken. Ol úshin orys jáne qalmaq tilderi-eki Ana tili, Ol tipti joq
РЕФЕРАТ НА РУССКОМ:В мире очень много языков, а если быть точным, то более семи тысяч. Некоторыми из них владеют миллиарды людей, некоторыми – по нескольку человек. Часть из них увеличивает год от года число своих носителей, а другие исчезают, и их уже знают лишь одни старики в отдаленных деревнях. Существует девять языков, наиболее распространенных в мире, их называют языками международного общения. В их число входит и русский язык. Ученые говорят, что лет через тридцать языков на планете станет меньше на треть, потому что люди с малых языков перейдут на языки международного общения.
Остальные – это китайский, арабский, распространенный в Индии хинди, португальский, английский, испанский, французский, немецкий языки. Я лично – носитель двух языков, русского и английского как языка международного общения. А вот моя бабушка владеет тремя языками: немецким, русским и калмыцким, потому что родилась и росла в степном ауле, в Калмыкии. Русский и калмыцкий для нее – это два родных языка, и она даже не может сказать, какой для нее в детстве был важнее. А сегодня можно гордиться тем, что бабушка знает один из тех языков России, что находятся под угрозой исчезновения. Таких языков в нашей стране больше ста.
Языки мира разделяются на мертвые и живые. Мертвый язык – этот тот, кто не имеет живых носителей, говорящих на нем. Мертвым языком могут владеть лишь ученые, разбирающие древние тексты, рукописи, книги. Например, арамейский язык, на котором написана часть Евангелия – это неживой язык, в котором разбираются лишь специалисты по древности.
Я мечтаю стать врачом. Если я поступлю в медицинский университет, то буду, волей-неволей, изучать такой мертвый уже язык, как латынь. Необходимый минимум знаний этого языка есть у всех врачей, а еще у священников католической веры.