Ақын мұрасында бір жүйеге түсірілген көзқарасын тұжырымдайтын арнайы филос. шығармасы жоқ. Дегенмен, Абайдың кептеген өлеңдері мен прозалық шығармаларында «... адам мен адамгершілік, ұждан, мораль философиясына төтелей қатынасы бар, толып жатқан бөлек-бөлек бір келемді, әрі сапалы ойшылдық пікірлері бар екені даусыз» (Әуезов М. Абай Құнанбаев. Мақалалар мен зерттеулер. - А. , 1967, 171-6.). Абай шығармаларын зерттеуге арналған еңбектер жеткілікті болғанымен, оның философияның негізгі мәселелеріне байланысты көзқарастары жөнінде әлі күнге дейін тиянақты пікір тұжырымдалған жоқ. Ойшыл ақынның терең ойы мен дүниетанымының ішкі мазмұны ақырына дейін ашылып, түсіндірілмей келеді. Бұған қоғамдық болмыстың өзекті мәселелері жөніндегі оның көзқарасының күрделілігі, жүйесіздігі, тіпті, кейде қарама-қайшылықтары белгілі дәрежеде қыңдық туғызды. Абай шығармашылығын зерттеудің алғашқы кезеңінде, 20-30 жылдарда ақынның идеялық мурасы қызу айтыстар тақырыбына айналды, «Абай философиясын» діншілдігі басым әдеттегі бурж. идеалистік философияның жамап-жасқаған бір түрі деп дәлелдемек болушылар да табылды (Қабылов I. Қазақ ақыны Абайдың философиясы және оған сын. «Советская степь», 1928,2тамыз). Көрнекті мәдениет қайраткерлері мен жазушылар: М. О. Әуезов, С. Мұқанов, Қ. Жұбанов, С. Садуақасов, С. Қожанов, I.Жансүгіровты. б. Абайдың ақындық мұрасын арнайы- социологиялық шабуылдан қорғап, мақалалар жазды. «Көзқарасының қарама-қайшылықтарына қарамастан, -деп жазды Мұқанов, - Абай бұл сөздің ұнамды мәнінде ең озық реалист-суреткер болды және сонысы үшін де біз оны құрмет тұтамыз, сондықтан да оның әдеби мұрасы біз үшін баға жетпес байлық болып табылады, тап солай болғандықтан да қазақ халқы Абайды өзінің аса ірі ұлттық ақыны деп біледі» («Казахстанская правда», 1934, ЗО көкек).
Ақын шығармалары 19 ғ-да Қазақстанда демокр. қоғамдық ойдың қалыптасып, дамуына негіз болған басты-басты идеялық үш қайнардан нәр алды: 1) қазақтың ауыз әдебиеті мен еткен замандардағы жазба ескерткіштерінен сусындаған алдыңғы қатарлы халықтық дәстүр; 2) ежелгі және орта ғасырдағы Шығыс ойшылдарының таңдаулы шығармалары; 3) орыстың материалистік философиясы мен демокр. мәдениеті, сол арқылы дүн.жүз. (ең алдымен Батыс Еуропаның) филос. ойдың жетістіктері. Әуезов бұл идеялық бағыттарды бір-бірімен табиғи ұштасып, жалғасып кететіндігін айта келіп, Абай дәуірі үшін осылардың ішінде үшінші қайнармен, орыс классиктерінің шығармаларымен таныстықтың маңызы аса зор болғанын, Қазақстандағы қоғамдық ойдың болашақта жандана түсуіне ықпал еткенін атап көрсетті. Ғалым Абайдың орыс әдебиетімен және филос. озық ойымен байланысын оның аударған шығармаларының санымен немесе оған рев. демократтар идеясы ықпап етті деген қарапайым түсініктерді еске алумен ғана дәлелдемек болған «жеңіл-желпі, қара дүрсін пікірлерге» қарсы шықты. Ол Абай шығармашылығының еткен заман ойшылдарының теориялық мұраларымен байланысын анықтайтын мәселелердің тым тапшы зерттелгеніне өкініш білдірді; Абайдың орыс әдебиетіне ғана емес, сонымен қатар адамзаттың бүкіл рухани мәдениетіне қатынасын тұтастай даму үстіңде: «орыс және қазақ халқының байланыстарын сол кезеңнің мазмұнын анықтайтын саяси оқиғалармен тығыз органикалық байланыста қарастыратынының» (Әуезов М. Әр жылдар ойлары. -А., 1961,148-149-6.) методологиялық маңызы аса зор.
Өз заманының ғұламасы болған Абай кептеген орыс жазушылары мен философтарының, әсіресе, А. С. Пушкиннің, М. Ю. Лермонтовтың, И. А. Крыповтың, В. Г. Белинскийдің, А. И. Герценнің, Н. Г. Чернышевскийдің, Н. А. Добролюбовтың шығармаларын оқып, зерттеді, орыс рев.-демократтарының озық ойы оның дүниетанымының қалыптасуына үлкен ықпал етті. Ойшыл-ақын ежелгі заман философтары Сократ, Платон, Аристотель, сондай-ақ, Шытыстың ұлы ойшылы әл-Фараби мұраларымен де жақсы таныс болды; Батыс Еуропа философиясын, дәлірек айтқанда Р. Декарт, Б. Спиноза, Г. Спенсер, Л. Фейербах еңбектерін оқыды:«... езінің рационалдық философиясын Абай кездейсоқ жасай салған жоқ, алдымен осындай бай школалардың оқуынан етіп алып, сөйтіп, буларды езінің творчестволық өңдеуінен еткізген соң ғана жасай алды» (Әуезов М. Жиырма томдық шығармалар жинағы. - А. , 1969, т.15 , 141-6.). Ол Ч. Дарвиннің даму теориясы мен анатомиялық ілім негіздерін білді. Абайдың жаратылыстану ғылымындағы білімінің кеңеюіне орыстың материалистік психологиясы, нақтырақ айтқанда И. М. Сеченов пен К. Д. Ушинский еңбектері маңызды қызмет атқарды. Ақынның дүниетанымына сол кезеңде Семейде тұрған, орыстың саяси жер аударылған адамдарымен достығы игі әсерін тигізді. Олардың арасында Е. П. Михаэлис, Н. И. Долгополов т. б. демокр. идеяда тәрбиеленген алдыңғы қатарлы зиялы қауым өкілдері бар еді. Абай Қазақстанның Россияға қосылуының аяқталуына байланысты патриархалдық-феод. қатынастар ыдырап, капит. қатынастар дами бастаған,
ответ:
сонымен, айтылған сөзді, ақылды өлеңді және әдемі әндерді жоғары бағалайтын қазақ халқы айтады.
революцияға дейін қазақ даласына барған барлық ресейлік және шетелдік саяхатшылар халықтың бір қызықты ерекшелігін атап өтті. бұл поэзияға құрметпен қарау, оның құрушыларына құрмет сезімі. белгілі ресейлік ғалым в. радлов былай дейді: « әлемдегі ең биік өнер ретінде ритмдік сөйлеуге қарайды. сондықтан қазақ халқының халық поэзиясы ң жоғары деңгейіне жетті ». неміс ғалымы а.брем де бұл туралы былай деп жазды: «қазақ тілі өз тілін жақсы біледі. мүлік бәріне бірдей, кедей және бай, асыл және білмейтін, білімді және білімді емес. «
қазақ даласында олар әрқашан ән айтуды, ән конкурстарын ұйымдастырды, ойларын керемет және сенімді түрде сөздермен қорғауды жақсы көрді. xix ғасырда орыс ғалымы г.потанин ежелгі уақытта қандай өлең, ән, ырғақ, рифма екенін білмегенде, олардың өмірі қайғылы және қорқынышты болды, мереке, көңілді жиналыс болмады. тіпті ағындар да үнсіз үнсіз ағып, орманды ойламаған. тек кейде дауыл дауыстары болды, өйткені ән тек аспанға тиесілі болды. ақыр соңында, ән өз үйін тастап, ғаламның барлық төрт бұрышын зерттеп, үлкен көк күмбез астында ұшуға шешім қабылдады. көңіл-күйге байланысты, ән жер үстінен төмен ұшып, содан кейін көтерілді. ән төмендегенде, әуенді, әуендерді естіп, есте сақтады. ән жоғары болған кезде қазынадан тек бір бөлігін ғана тыңдай алды.
айта кетейік, бұл ән қазақ даласынан төмен болды - бұл қазақ поэзиясының жомарттығы мен байлығының құпиясы.
өлеңдер, әндер, мақал-мәтелдер мен сӛздерді жақсы көретін жерлерде поэзия сәтті . ол ң өмірін жалғастырды, ол қиын сәтте оны қолдады, қуаныш, сүю, өшпенділікке көмектесті, ол сүйіспеншілікті және өмір сүруді оятады.
бұл баға жетпес байлықты кім ұрпақтан ұрпаққа берді?
ежелгі күндерде халық әндері, жыры, аңыздары халықпен жасалды, оларды халық романдары - жыршы, оленши орындады. олар ежелгі музыка, тарихи оқиғалар, халық әдет-ғұрыптарының қамқоршылары еді. үлкен мерекелерде, көптеген жиналғанда, даланың әр түрлі жағынан жыршы және алшыншысы ән байқауы қойды. олар өздерінің сұлулығын дәріптеді, ал тамаша дыбыстар халықтың жүректеріне тыныштандырады. конкурстың тақырыбы көбінесе өз туған жері үшін батырдың акциялары болды, содан кейін шын жыршы күрестен бұрын күйеуі соққыға ұшырады. мұнда домбыраны аспанға лақтырып, өртке толтырылған жауынгерлік әуенді құйды.
кейінірек танымал шеберлер - жыраулар мен ақындар - поэзиямен айналыса бастады. осылайша, халық шалқыз жыраудың, қазтуған батырдың, бұхар жыраудың, ақын махамбет өтемісовтің есімдеріне терең құрметпен қарады.
ақындар мен жыраулардың шығармашылығы бір-бірімен байланысты. ақынның кейінгі ұрпақтары өнерін , еңбектерінің үздік аспектілерін жетілдіріп, қазақ поэзиясын ң жоғары сатысына көтерді.
объяснение:
перевод нужен ?
Менім ойымша бұл дұрыс емес сияқты. Ата бабаларымыз өткен заманда салт дәстүрді құрметтеп оны бізге дейін жеткізді. Ал біз оны өзіміз шығарғандай өзгертіп жатырмыз. 64 сөз