Күлтегін» жыры (үлкен жазу) жер мен көктің және а ң жаралуы туралы философия толғаудан басталады (биікте Көк тәңірі, төменде қара жер жаралған да екеуінің арасында а жаралған). Бұдан кейін бүкіл а Білге қаған мен Күлтегін батырдың ата-бабалары билік жүргізгені, түгел түркінің басын қосып, қуатты мемлекет орнатқан Бумын қаған мен Істемі қаған мадақталады. «Күлтегін» жырының авторы Түрік қағандығының бүкіл әлемді аузына қаратқан айбарлы да абыройлы дәуірін зор мақтаныш сезіммен жырлайды. Сондай-ақ ақын Бумын қаған мен Істемі қаған қайтыс болған соң түркі елінің тағына дарынсыз қағандар отырғанын, халықты опасыз бектер мен жүгенсіз әміршілер билегенін күйінішке толы жыр жолдары арқылы жеткізген («Соңындағы інісі ағасындай болмады, Ұлдары әкесіндей болмады. Біліксіз қағандар отырған екен, Жалтақ қағандар отырған екен»). Табғаш елінің алдауына көнген Түрік қағандығының бектері өзара араздасып, елдің ішкі бірлігіне көп нұқсан келтірді. Елде алауыздық туды. Түрік қағандығының іргесі шайқала бастады. Бұл өте қауіпті кезең еді. Автор түркі халқы ата-баба дәстүрін берік ұстаған кездерінде ешкімге тәуелсіз, еркін өмір сүргенін жырлай келіп, ол осы жолдан тайып, дұшпанға алданған сәттерінде: «Бек ұлдары – құл болды, Пәк қыздары – күң болды», – дейді. Міне, содан кейін Күлтегін батыр көп әскер жиып, түркі елін жаудан азат етуге кіріскені зор сүйіспеншілікпен суреттеледі. Түркі әскерінің оғыз, соғды, түргештерге, т.б. қарсы жүргізген шайқастары, ал Күлтегін батырдың шайқас алдындағы жекпе-жекке шығып, жауды ұдайы жеңіп отырғаны зор шеберлікпен бейнеленген. Жырдың авторы Күлтегін мінген аттың сипатын, ат әбзелдерінің әдемілігін, батыр қаруының сұсты көрінетінін ұтымды теңеулер арқылы көрсете білген. Жырда Күлтегін түркі елінің «төрт бұрышындағы» барлық жауды жеңіп, елде тыныштық, бейбіт өмір орнатады. Ақын Күлтегіннің ерлігі туралы: «Бастыны – еңкейтті, Тізеліні – бүктірді», – дейді. Сөйтіп, жырда Күлтегін батырдың күллі түркі халқын тәуелсіз еткені әрі оны байлыққа кенелткені «Жалаңаш халықты тонды, Кедей халықты бай қылдым. Аз халықты көп қылдым. Тату елге жақсылык қылдым», – деп зор мақтаныш сезіммен баяндалады: «Күлтегін» жырының басты идеясы – түркі халқын ауызбірлікке, сыртқы жауға қарсы ұйымдасқан күреске, ежелгі ата-баба жолы мен салт-дәстүрін берік ұстауға үндеу болып табылады. Жыр соңында Күлтегін батыр қайтыс болғанда бүкіл түркі халқы қатты қайғырып, аза тұтқаны, оны жоқтап, жерлеу салтанатына әлемнің төрт бұрышынан көптеген атақты адамдар – елшілер, батырлар, бектер, тас қашайтын шеберлер, т.б. келгені айтылады.
«Күлтегін» жыры – елдің ішкі бірлігін жыр еткен, идеялық мазмұны терең, көркемдік дәрежесі биік поэзиялық туынды. 2001 жылы 18 мамырда Астана қаласындағы Еуразия ұлттық университетіне Күлтегін жазба ескерткішінің көшірмесі қойылды.
Роман «Путь Абая», описывающий судьбу и жизнь великого поэта и педагога Абая Кунанбаева, - его дальний родственник, известный казахский писатель М.О. - писал Ауэзов. За эту работу он был удостоен Сталинской премии в 1949 году (первая часть Абая) и Ленинской премии в 1959 году (вторая часть «Путь Абая»). Роман отражает тяжелую жизнь казахского общества во второй половине девятнадцатого века и рассказывает о выживании казахов в многовековой кочевой жизни. «Путь Абая» дает уникальный взгляд с точки зрения широкого круга затронутых тем, умения слова и речи и литературного редактирования. пишет академик К. Сатпаев.Абая. великий поэт, философ, просветитель, демократ, основатель казахской письменности, композитор, фольклор. Абай жил в трудные времена для своего народа. Степи управлялись растущими войнами, колониальным и феодальным перемещением за власть. Все это стало результатом передового общественного мнения казахского народа и роста художественного выражения, которое вдохновляет ... В результате он является основателем казахской реалистической литературы. Абай понял!Абая. богатого и находчивого феодального сына Кунанбая. Когда он вернулся в родную деревню, его отец стремился продолжить свое дело. Как посол Кунанбей, Абай посетил деревню и исполнил указ своего отца. Существует богатая перспектива, названная в честь отца Абая, но казалось, что Кунанбай ожидал. Поскольку у Абая нет власти или богатства, он жертвует благополучием и благосостоянием личности справедливостью и правдой. Несомненно, любовь Абая к чтению стала жертвой такой справедливости и правды. Автор пишет, что читает восточную литературу. Его бабушка Зере и его мать Ульжана были под влиянием взглядов Абая. Они хотели, чтобы Абай был хорошим мальчиком, принес ему хорошее место и стал уважаемым гражданином. Абай очень любил своих людей. Он не хотел мира через беззаконие и преступление, и ему не нравилось много патриархальных законов.Конфликт с отцом был медленным и болезненным. Когда Абай вырос, его отношения с отцом стали еще хуже. Это первый случай, когда он выступает против мнения своего отца. он беден и не виноват в смертной казни товарища. После этого инцидента Абай не вышел в Кунанбай. По мере того, как Абай становился старше, его отец и его последователи позже стали последователями: Таджикхан, Оразбай, Майбасар и другие. был категорически против