Атақты ғалым, кемеңгер ойшыл, от-жалынды азамат, орыс армиясының патриот офицері, ер журек саяхатшы Шоқан Уәлихановтың есімі жұртшылыққа мәлім. Ол Орта Азия мен Қазақстанды зерттеудегі асқан ұлы еңбегімен дүние жузі жұртшылығы алдында аты шықты. Шоқан өзінің саяси көзқарасында халықтың еркіндігін, бостандығын, прогресшіл жолмен дамуын көксеп өткен, осындай биік мақсатты арман етіп, сол мақсаттың жүзеге асуына өз еңбегімен үлес қосқан, туған халқыныц жарқын болашағын тілеген және бұл халыққа жарқын жолға түсудің дұрыс бағытын мегзеген ғалым болды.
Атақты ғалым, кемеңгер ойшыл, от-жалынды азамат, орыс армиясының патриот офицері, ер журек саяхатшы Шоқан Уәлихановтың есімі жұртшылыққа мәлім. Ол Орта Азия мен Қазақстанды зерттеудегі асқан ұлы еңбегімен дүние жузі жұртшылығы алдында аты шықты. Шоқан өзінің саяси көзқарасында халықтың еркіндігін, бостандығын, прогресшіл жолмен дамуын көксеп өткен, осындай биік мақсатты арман етіп, сол мақсаттың жүзеге асуына өз еңбегімен үлес қосқан, туған халқыныц жарқын болашағын тілеген және бұл халыққа жарқын жолға түсудің дұрыс бағытын мегзеген ғалым болды.Шоқан Уәлихановтың бар тіршілігі, саяси-қоғамдық мұраты, әдебиет майданындағы істері - бәрі де бір мақсатты жүзеге асыруға арналды. Ол - қазақ бұқарасын орыс халқының ұлы мәдениет сарайының көрікті бақшасына апарып енгізу, қазақ халқы мен орыс халқының тарихи достық жорасын күшейту мұраты еді.
Шоқаннын ғылымның сан-саласынан терең мағлұматы бар, жан-жақты ғалым екенін аңғарамыз. Сондықтан оның географ, этнограф, тарихшы, шығысты зерттеуші, экономист, юрист, публицист, әдебиетші екенін және осы ғылымдарға өзінше үлес қосқанына ешкім де шек келтірмейді.
Астана-Бәйтерек» монументі – елордамыз Астана қаласының негізгі нышаны, оның визитті карточкасы деуге болады. Жалпы, бәйтерек - ежелгі таным бойынша, тылсым қасиетке ие алып ағаш. Бәйтерек байырғы орта түсінігінде жердің дәл кіндігінде өсетін, тамыры жерасты, діңі адам әлемі, басы рухтар мекені болып табылатын көк тіреген алып ағаш. Бәйтерек ежелгі түркі сөзі, «бәй» - үлкен, алғашқы деген ұғымдарды, ал терек (парсы тілінде - дарақ) «ағаш» деген ұғымды білдіреді. Демек «Бәйтерек» екі сөздің бірігуінен жасалып, «зәулім ағаш» дегенді танытады. Оның идеясында «Самұрық» қасиетті құсы туралы ежелгі қазақ аңызы жатыр. Қанатымен аспанды жауып, «Самұрық» тұр. Бәйтерек тіршілік тірегіне қарай ұшып келеді. Бәйтеректің ортасында өмір мен үміт беретін алтын жұмыртқа Күнге негіз салуда. Ал астында, тамырында айдаһар орналасып, түн мен қысты шақыруда. Монумент ұзын темірлі құрылымдардан, шыныдан, металдан, бетоннан тұрғызылған. Алып шардың түсі хамелеон шынылармен көмкерілген. Күннің шапағына шағылысып, әртүрлі түске құбылып тұрады.
2- мәтін
Қазақтың ұлы ғалымы, ағартушы, шығыстанушы, тарихшы, этнолог, географ, фольклортанушысы Уәлиханов Шоқан (Мұхамедханафия) Шыңғысұлы (1835-1865) жақсы суретші де болған.
Ғалымның бай мұраларының бір бөлігін бейнелеу өнері саласындағы еңбектері құрайды. Ол негізінен портрет, пейзаж және халықтың тұрмыс-салтын бейнелеу жанрымен айналысқан. Өз еңбектерін суретпен толықтырып отырған ол көбінесе акварель, майлы бояумен, ал кейде тушь, қалам, сиямен жұмыс істеген. Суретшілік өнерді ешқайдан арнайы үйренбесе де, оның суреттерінде кәсіби шеберлерге тән қолтаңба байқалады. Бұл Шоқанның табиғи дарынының ерекше бір қырын байқатады. Қазіргі уақытта Шоқаннан бізге мұра боп қалған 150-ге тарта сурет бар. Оның қолынан шыққан суреттердің біразы ХІХ ғасырдың 60-шы жылдары «Всемирная иллюстрация», «Искра», «Русский художественный лист» секілді беделді басылымдарда жарияланған. Шоқан өзінің күнделіктерін, жолжазбаларын суретпен көркемдеп, көрнекі материалмен толықтырып отырған. Ол сондай-ақ тастағы жазуларды, ондағы көне заманның суреттерін қағазға айнытпай түсіру арқылы кейінгі ұрпақтың сол жазуларды оқуына жағдай жасаған.
«Алаш айнасы» газеті 20 мамыр 2009 жыл
1. 1- мәтіндегі негізгі ақпараттың бірі [1]
A) Самұрық – қасиетті құс.
B) Бәйтерек – кішкене ағаш
C) Алып хамелеон шар
D) Бәйтерек – Астананың визиткасы.
E) Монумент – дарақ мағынасында
2.Оқылым мәтіндерінде кездесетін термин сөздер [1]
A) Дарақ, жолжазба
B) Акварель, тушь
C) Қалам, майлы бояу
D) Пейзаж, шар
E) Шыны, қолтаңба
3. «Сурет» сөзінің диалектісі [1]
A) Дарақ
B) Сүурет
C) Сүгірет
D) Сугірет
E) Портрет
4. 2- мәтіндегі негізгі тірек сөздердің бірі [1]
A) Байқалған қолтаңба
B) Халықтың тұрмысы
C) Бейнелеу өнері
D) Тастағы жазулар
E) Бай мұралар
у меня соч
Объяснение:
Жердің Күнді бір айналып шығуына кететін уақыт<жыл>деп аталады Бір жыл он екі ай құрайды:наурыз,көкек,мамыр,маусым,шілде,тамыз,қыркуйек,казан,қараша,желтоқсан,қаңтар,ақпан Жыл басы Наурыз айы.Бірақ бұл ежелгі қазақтардың жыл санауы бойынша