Адам өміріне зиянын тигізетін құбылыстың бәріне қарсы ырым жасау арқылы атабабамыз отбасы мүшелері мен жақындарын қауіпқатерден талай сақтап қалған. Арада қаншама ғасырлар өтсе де, ұмытылмайтын қазақтың ырымы ұрпақтанұрпаққа ауысып келе жатыр. Жаңа заманның жаңа қазағы ретінде қаншама сенбейін десек те, шалқақтаған шаруамыздың ырымын жасасақ, түзеліп жүре беретіні рас дейді кейбірі. Айта берсек, қазақтың ырымы көп. Белгілі тарихшылар, дін қызметкерлері ырым-тыйымдар мен тұрмыстық наным-сенімдер ұқсас дейді. Аяқ басқан сайын алдыңнан шыға беретін қазақтың ырымдарының маңызы қаншалықты? Ешнәрсені де негізсіз айтпайтын және тектен-текке жорамал жасамайтын ата-бабаларымыз өмір сүру барысында, тұрмыста жинаған ілім-білімдерін мақал-мәтелдер мен ырымдар арқылы кейінгі ұрпаққа жеткізді. Сөйтіп, тумысынан текті халық сақтандыру шараларының өзін тәрбие құралына айналдыра білді.
– Құрамында көмекші есім сөз бар жұмбақтар:
1.Үстіне тігіп көк шатыр,
Астында қызыл дәу жатыр. (Қызылша)
2.Сырты жасыл қатты
Іші қызыл тәтті. (Қарбыз)
3.Талдың басында, жемі бар қасында, Там тұр саялы, достары аялы. (Құс ұясы)
4.Үсті тас,асты тас,
Ортасында піскен ас. (Нан)
Бұл жұмбақтардағы көмекші есімдер:үстіне,астында,сырты,іші,басында,қасында,үсті,асты,ортасында.
– Құрамында көмекші есім сөз бар өнер туындыларының аты:
“Күн астындағы Күнікей қыз” ертегісі, Абай Құнанбайұлы “Көлеңке басын ұзартып” өлеңі,Сәкен Сейфуллин “Тау ішінде” әні және т.б.
– Құрамында көмекші есім сөз бар мақал-мәтелдер:
1. Бітер істің басына,
Жақсы келер қасыңа.
2.Дос болмас сыртта жүріп мақтамаса,бірін-бірі жамаңдықтан сақтамаса.
3.Отан от басынан басталады.
Көмекші есімдер:басына,қасыңа,сыртта,басынан.
– Құрамында көмекші есім сөз бар жаңылтпаштар:
1.Құман от басында,
Жүген ат басында.
От басынан құманды алыс
тастасын ба?
Ат басынан жүгенін ап,
ноқта салсын ба?
2.Бұл қар – сүр қар
Сүр қар – кір қар
Үстінде ойнама,
Үстіңді былғар.
Көмекші есімдер:басында,үстінде.
– Құрамында көмекші есім сөз бар бірнеше сөйлем (8 сөз):
1.Сөздің басы сол жаңа ауыл мұғалімінен басталған еді.
2.Оның үстіндегі көк көйлегі әдеміше, ыңғайлы тігілген екен.
– Құрамында көмекші есім сөзге аяқталған бірнеше сөйлем:
1.Оған бәрінен бұрын ұнағаны – үйдің іші.
2.Анадайдан көрініп тұрған ол – тау шеті.