Бұрын Қазақстан территориясын сақ тайпалары мекендеген. Грек авторларының еңбектерінде олар «скифтер» деген атпен кездеседі. Бұл атау тарихқа көшпенділердің синонимі ретінде енген. Жазбаша дереккөздер сақтарды келесідей бөледі:
- тиграхауда сақтары (үшкір бас киімдер кигендер);
- хаомоварга сақтары (хаома сусынын жасайтындар);
- парадарайя сақтары (өзен арғы жағындағылар);
- аримаспа сақтары (тазқара құстарының алтынын күзететіндер)
Өткен соғыстар
Сақтар тарихта жауынгер тайпалар ретінде танымал. Сонымен, Геродот және басқа авторлар парсылар мен сақтардың соғыстары туралы, сақтардың Ахеменидтер патшасы Кирді жеңуі туралы жазады. Оларды бағындырып үлгерген Дарий I-нің парсы әскеріндегі сақтар Мысырда, Грекияда соғысып, Термопила шайқастарында өздерін ерекше көрсетті. Сақтар тарихындағы ең жарқын парақтардың бірі ұлы бағындырушы Александр Македонскийдің шығысқа қарай жылжуын тоқтатумен байланысты. Талас, Шу, Іле жағалауларында, қырғыз және жоңғар Алатауының, Кеген мен Нарынкөлдің таулы алқаптарында сақ қорымдарының орындары табылды. Жетісудағы сақ ескерткіштерінің бірі - Алматыдан шығысқа қарай 50 км жерде орналасқан Есік қорғаны. Сақ мәдени бірлестігін жерлеу құрылымдары мен рәсімдерінен, қыш бұйымдарының түрлерінен, тұрмыстық заттардан, өнерден, идеологиядан, қару-жарақтан, ат жабдығынан және т.б. байқауға болады. Жалпы сақ немесе сақ - скиф «аң стилі» сақ тайпаларының дүниетанымының логикалық көрінісі, олардың бейнелеу өнеріндегі мифологиясы мен көшпенділер идеологиясын білдірудің ерекше белгі жүйесі ретінде қалыптасты.
Берiк физикалық денсаулық - адамды бақытты тұрмыстың сөзсiз шарттардың бiрi. Денсаулық адам табиғаттан бередi және, тек оны жоғалтып түсiнедi, бәрi қаншалықты қажеттi емес онда, өмiрде ол үшiн басты болатын: ақша, жетiстiк, қатынас.
Ғалымдарды сақтандырады: қорқытумен украиндiктерiн денсаулық. Ең қорқынышты және қауiптi аурулары олардың шабуылдайды, бiздiң отандастар мың өз зиян кешетiн өмiрдi болжам бере алмаймыз. Ғалым дәл осылайларды Украинасы халықты ара-арасынданың спидының таралуын жылдамдық арналған мест озып келе жатқан әлемнен бiр алғанын сөйлейдi. Медиктердi iстей алмайды не сақтау, не ауруға бұдан жазу. Және әр адам денсаулық ар жағында өз меншiктi жауап беруге үйретуi керек.
Әрине, - Бiзге барлық самое өмiрде адам мүмкiн ие болған қымбат белгiлi,- денсаулық, бұл. Адам ие жақсы денсаулық бұл сыйлыққа құдайға алғыс айтуы, мұра бойымен өз денсаулық беретiн өз ата-аналарға алғыс айтуы, бұл сыйлық сақтауы керек және онының өз балаларына беру.