Табиғатты сақтандар! Табиғат-бұл шөп, ағаш, гүл т.б. Табиғатсыз бірде бір тірі жан өмір сүре алмайды. Бірақ оны бəрі бірдей түсінбейді. Кейбір адамдар орман-тоғайларды өртейді кейбір адамдар жəйдан жəй ағаштарды кеседі. Сен қазір бір қағазды жыртсаң, сен сонда бір ағашты құртып алдың. Адамдар табиғатты қорғау керек! Біз табиғатсыз қалай омір сүреміз?! Адам бір ағашты кесіп алса, ол оның орнына 10-100 ағашты отырғызуға тиіс болады. Сен де табиғатты қорғау тиіссін. Бір жерде ағашты отырғыз жəне т.б. Адамдардың көбі түсінбейді қандай үлкен рөлді біздің өмірімізде табиғат ойнайды.
ҚҰНАНБАЙ ӨСЕНБАЙҰЛЫ (1804–86), Абайдың әкесі, аға сұлтан, қоғам қайраткері. Әкесі Өскенбай Қырғызбайұлы Тобықты отбасының беделді билеушісі болған. Құнанбай алдымен кішігірім ауылды басқарды, содан кейін волост әкімшісі болып сайланды, тобық отбасын басқарды. Уақыт өте келе ол үлкен беделді сұлтан болды. 4 әйелі болған. Бәйбіше Айбөбектен Құдайберді, 2-ші әйелінен Ұлжан - Тәңірберді, Ибрагим (Абай), Ысқақ, Оспан, 3-ші әйелінен, Айғыздан - Халиулла, Смағұл, Камшат. Құнанбай ағарту мен ағартуға көп көңіл бөлді. Діни тұлға ретінде ол ескі білім беру дәстүрлерін ұстанды, бірақ ол орыс мәдениетімен байланысты жаңаны әлеуметтік қажеттілік ретінде түсінді. 1845 жылы ол өз ауылдарының қазақ балалары үшін мектеп ашу үшін қазақша сөйлей алатын орыс мұғалімін жіберуді сұрап, шекара бақылауына хат жолдады. Шекара заставасының бастығы Құнанбайдың мектеп ашу туралы шешімін мақұлдады және балаларды бос уақытында оқыту үшін тобыт отбасының аудармашысын шақыруды ұсынды. Құнанбай «Ескі сонда» ауданында мектеп ашып, орыс тілін білетін татар Габитхан Габдыназаруланың мұғалімін тағайындады. Құнанбайдың ұлдары да осы мектепте оқыды. Кейіннен Құнанбай ұлдарын оқуын жалғастыруға жібереді: Ибрагим (Абай) Семейдегі мұсылман медресесіне оқуға кетті, Халилулла Омбы кадет корпусына оқуға түсті, сосын Мәскеудегі әскери училищені бітірді. 1849 жылы Құнанбай 1874–75 жылдары Қарқаралыда мешіт салады. Меккеге қажылық жасады, мұнда мұсылман елдерінен келген адамдар үшін үй тұрғызды.
Роман я читал