Мәтінді мұқият оқып, тақырыбы, жанры мен стильдік ерекшеліктері тұрғысынан талдаңыз. 2016 жылы Қазақстан Республикасының экс-президенті Нұрсұлтан Назарбаев «Әлем. ХХІ ғасыр» атты манифестін жария етті. Онда былай делінген:
«Барша адамзат ХХІ ғасырға жаһандық ынтымақтастықтың жаңа дәуірі ретінде үміт артты. Бірақ бүгінде бұл елесті сағымға айналуы ықтимал. Әлемге тағы да қатер төніп тұр және оның ауқымын ескермеуге болмайды. Және бұл қатер – жаһандық соғыс! Жер өркениеті, ғалымдардың есебі бойынша, 15 мыңнан астам рет соғысты, яғни әр жыл сайын 3 соғысты басынан өткерген. Оларда жүздеген миллион адам қаза тауып, Жер бетінен қалалар мен елдер жоғалған, мәдениеттер мен өркениеттер жойылған.
ХХІ ғасырға аяқ басқан а қиялдың өзін таңқалдыратын ғылыми жаңалықтар ашып, жаңа буын технологияларын жасап жатыр. Адамзат өз дамуының сапалы жаңа сатысына өтуде. Әлем Төртінші өнеркәсіп төңкерісінің табалдырығында тұр. Көптеген қорқынышты аурулардың тамырына балта шабылуда. Бірақ соғыс вирусы халықаралық жағдайды ушықтыруын жалғастыруда. Ол бірқатар мемлекеттерде экономиканың өлім ұрығын себетін ең қуатты саласына айналып, әскери-өнеркәсіптік кешеннің әлеуетін арттырып отыр.
Ядролық қаруды таратпау туралы шарт өзінің міндеттерін орындай алмай отыр. Ажал себетін қару мен оны дайындау технологиялары ірі державалардың қосарланған стандарттарының салдарынан бүкіл әлемге тарауда.
Халықаралық терроризм қаһарлы сипатқа ие болды. Ол жекелеген елдердегі бірлі-жарым актілерден Еуропа, Азия және Африка мемлекеттеріне қарсы кең ауқымды террорлық агрессияға айналып үлгерді. Миллиондаған босқындар, қалалардың қирауы, құнды тарихи ескерткіштердің жойылуы – осының бәрі әдеттегі көрініске айналуда. Экономикалық санкциялар мен сауда-саттық майданы да қалыпты құбылыс болып отыр.
Сондықтан миллиондаған адамды барған сайын мынадай сұрақтар толғандырады. Әлемдегі жағдай қай бағытта өрістейтін болады? Жетекші державалар арасындағы қарама-қайшылықтар олардың арасындағы ұзақ мерзімді жаңа текетіреске ұласып кетпей ме? Қай елдер жаһандық және өңірлік державалар жүргізіп отырған «прокси-соғыстардың» келесі құрбандығына айналуы мүмкін? Әзірше гүлденіп тұрған қай елдің жерін танктердің шынжыр табаны таптап, снарядтардың жарылысы талқан етпек? Қай қалаларда балалар зымырандар отынан өлім құша бастауы мүмкін? Жанжалдан қашқан босқындардың жаңа ағыны қайдан және қайда лап қояды?
Мемлекеттер арасындағы барлық талас-тартыстар соғыс арқылы шешілмейді және шешілмеуге тиіс. Соғыстың тамырына балта шабу – адамзаттың ең күрделі өркениеттік міндеті.
ХХІ ғасырда әлемге тыныштық керек!
Бұл – шешілетін мәселе!
Адамдардың өткен ғасырдағы жасағаны секілді, ХХІ ғасырда да бейбітшілік үшін байыптылықпен және табандылықпен күресу керек. Біз балаларымыз бен немерелеріміздің болашағы туралы ойлауға тиіспіз. Менің «Әлем. ХХІ ғасыр» атты манифесім ХХІ ғасырда өмір сүретін және жұмыс істейтін өскелең ұрпақтың тағдырына шынайы алаңдаушылықтан туындап отыр».
Казахская национальная одежда имеет многовековую историю, отражает национальный опыт трудовой деятельности. На протяжении веков казахская национальная одежда отличалась простотой и рациональностью. Для нее были характерны общность форм для всех слоев населения, но с определенной социальной и возрастной регламентацией. Нарядность одежде придавали отделка мехом, вышивкой, украшения. Традиционными материалами для нее были кожа, мех, тонкий войлок, сукно, которые казахи изготовляли сами. Одежду шили и из привозных материалов – шелка, парчи, бархата, являвшихся своеобразным мерилом обеспеченности ее обладателей. Широко использовались также и хлопчатобумажные ткани.
Из мехов и шкур шили шубы, нагольных тулупы, головные уборы, безрукавки, зимние шаровары и нарядную верхнюю одежду. Пользовались в основном шкурами домашнего скота, козьими, жеребячьими, коровьими, овечьими, Снятую шкуру просушивали, затем смазывали кислым молоком (айраном), смешанным с отрубями или мукой, 'иногда просто заваренными отрубями. Зимой айран заменяли разведенным в воде казахским сыром (куртом). Потом шкуру свертывали мездрой внутрь, а через три-четыре дня обмывали ее и укладывали в крепко подсоленную воду. После очередной просушки мездру соскабливали специальным ножом, кожу разминали вручную, и она приобретала белый цвет. Для придания большей белизны ее поливали разведенным в воде мелом. Выделанная кожа использовалась в одежде в сочетании с тканями.
Для изготовления нагольных тулупов и шаровар кожу подвергали дублению и окраске с различных красителей. Например, желтую окраску получали путем использования измельченного корня таранового растения, сваренного в кипятке, или корня ревеня, листьев и наплывов дикой яблони и др., красный – из корня растения уйран бояу, оранжевый – из сушеных корок граната.
Большое место среди материалов для казахской одежды занимала шерсть домашних животных. Ее использовали в качестве утепляющей подкладки для верхнего платья (халатов, бешпентов) и головных уборов. Многие виды одежды шили из войлока. Для его изготовления шла преимущественно белая шерсть, особенно ценным считался тонкий пух с шеи овец.
Казахи издавна умели изготовлять и грубое сукно из верблюжьей или бараньей шерсти. Лучшая ткань получалась из шерсти молодых верблюдов. Сукно из овечьей шерсти употребляли для одежды неимущие люди. Использовалось оно и там, где мало разводилось верблюдов.
Наряду с домоткаными, изготовляемыми на примитивных горизонтальных станках, еще в древности в обиход казахов-кочевников вошли привозные хлопчатобумажные, шелковые и шерстяные ткани. Основным потребителем привозных тканей была феодальная знать. Остальная масса казахов довольствовалась меховыми, кожаными, самодельными шерстяными изделиями.
По мере сближения с Россией русские товары, в том числе и ткани, стали вытеснять среднеазиатские, фабричные материалы заменяли ткани домашнего производства, что было связано с общим процессом разрушения натурального хозяйства.
В конце Х1Х – начале ХХ в. казахи в основном шили одежду из хлопчатобумажных тканей фабричного производства: ситца, бязи, кумача, коленкора, миткаля. Богатые покупали бархат, шелка, атлас, парчу, тонкие сукна. Использовались и среднеазиатские ткани ремесленного производства: мата, бязи, полушелковые ткани (адрас, бекасаб, падшаи и др.)