психология мен философияда жеке адамның санасында бейнеленген және оның жадында бекітілген жеке оқиғалар, фактілер, заттар немесе құбылыстар арасындағы табиғи түрде пайда болатын байланыс. А және В психикалық құбылыстардың арасында ассоциативті байланыс болса, А құбылысының санада пайда болуы табиғи түрде санада В құбылысының пайда болуына әкеп соғады.
Ассоциация - адамның санасында олардың біреуінің пайда болуы басқалардың бір мезгілде дерлік пайда болуына әкелетін психикалық құбылыстар арасындағы байланыстар.
Хиуаз Қайырқызы Доспанова 1922 жылы мамырдың 15 Ганюшкин ауылында (қазір Атырау облысы) дүниеге келген. Әкесi Қайыр — балықшы, анасы Меруерт — мұғалiм болып еңбек еткен. Байұлы тайпасы Масқар руынан шыққан.Хиуаздың балалық шағы нәубетті жылдармен тұспа-тұс келді. Ол Орал қаласындағы жалғыз қазақ мектебіне іліге алмай, №1 орыс мектебінде білім алады. Мектептегі оқуымен бірге Оралдағы аэроклубта қатар оқыған.
Хиуаз Қайырқызы Доспанова — Екінші дүниежүзілік соғысының қазақтан шыққан жалғыз әйел-ұшқышы, жауынгер, батыр, Қазақстан Республикасының Халық қаһарманы.
Ол 2008 жылы мамырдың 21 Алматы қаласында 86 жасында дүниеден озған.