ақсу-жабағылы - қазақстанның ең ескі қоры, сондай-ақ юнеско-ның биосфералық резерваты мәртебесіне ие орталық азиядағы бірінші болып батыс тянь-шань шельфінде теңіз деңгейінен 1000-ден 4280 метр биіктікте орналасқан. міне, биіктігі жоғары белдіктер: жартылай шөлдер құрғақ forb далаымен ауыстырылады, құрғақ шабындықтардың сәнді аудандары сергіп келе жатқан арча бүршектеріне жол береді. түрлі-түсті альпі гүлдерінің әшекейлі әшекейлері мұздықтардың қарлы және көкшіл тілдерінде қараңғы шыңдардың аяғын безендіреді. ақсу-жабағылы - сирек кездесетін, жойылып бара жатқан және эндемикалық жануарлар мен өсімдіктердің ең бай қазынасы. мұнда арқар және тау ешкілері, маралдар мен раушандар, сілеусіз және қар барысы, қасқырлар мен түлкілер, аюлар мен саңырауқұлақтар, тас сақиналары мен герма кездеседі. құстардың бай әлемі. көктемде өсімдіктер, грифон аңақтары және алтын бүркіттер аспанға көтеріледі. тас тауларында ұя салатын ұя, мәңгілік қардың жанында сноуборд таба аласыз. тұтқыр ормандардың көлеңкелі төсемесінде, жұмақ бүркітшісінің төгілуі тірі жарық болып көрінеді. флейтадағы қоңырау үндері көгілдір құсты әнге ұқсас. көптеген түсті көбелектің, сирек кездесетін түрлердің, сирек кездесетін түрлердің, жалтақтылардың және сарайлардың күндізгі жағалауында жарқырауы мүмкін.
өсімдіктер флорасы әртүрлі. григтің қызғалдақтары қызыл жалын сияқты беткейлерде өршиді. қызғылт гүлзарларда морин кокандтың әуе гүлдері жиналды.
теңіз деңгейінен 3000 метр биіктікте орналасқан шалғайдағы шұңқырда резервтің тағы бір тартуы - қараңғы жарқыраған тастардан жасалған көптеген суреттерден тұратын «көркем галерея» түрі. онда бейнеленген жабайы және үй жануарлары, аң аулау және ежелгі ң өмірі. ақсу-жабағылы палеонтологиялық учаскелеріндегі тақтатастың шөгінділерінде планетаның ең көне тұрғындары - өсімдіктер, қтар, жәндіктер және қылшақ тәрізді жалған суреттер сақталған.
в xix в. началось широкомасштабное изучение истории и культуры народов северного кавказа, в том числе адыгов и . именно тогда.начинается изучение устного народного творчества - богатейшего культурного наследия наших народов.
первые адыгские и просветители развернули беспрецедентную и нелегкую работу по сбору образцов устного народного творчества. неоценимую помощь им оказали представители передовой интеллигенции, которые бывали на кавказе. они не только оказывали теоретическую, горской интеллигенции, но также содействовали обработке и опубликованию собранных материалов. фактически все собранные материалы печатались в центральных и краеведческих изданиях. в таких периодических печатных органах, как « вестник», «библиотека для чтения» и в специально учрежденных кавказских изданиях - «сборнике материалов для описания местностей и племен кавказа», «сборнике сведений о кавказских горцах», «терском сборнике», «кавказском сборнике», газетах «кавказ», «терские ведомости», «ставропольские губернские ведомости» и др.
печатались нартские сказания, легенды, сказки, песни и другие жанры устного народного творчества горцев северного кавказа. им и мировая общественность ознакомилась с неповторимой культурой горцев. устное народное творчество адыгов и занимает исключительно важное место в их духовной культуре. оно являлось не одно столетие единственным и самым важным «инструментом» воспитания подрастающего поколения в духе патриотизма и отваги. через героический нартский эпос, сказки, сказания, легенды, пословицы и поговорки прослеживаются основные этапы народа. в фольклоре адыгов и отражены их видение окружающей природы, их взаимоотношений с другими . в устном народном творчестве перед нами предстают не только легендарные герои, но и реальные личности, которые играли важную роль в судьбе своего народа. эти герои не одно столетие служили примером в воспитании подрастающего поколения. в фольклоре отображены не только основные вехи народа, но и народная мудрость, и его талант