Мәтінді мұқият оқыңыз. Ғарышты игерген ел
Ғарыш – алаштың да аяулы арманы еді…
Себебі ғарыш көгінде самғау, шексіздік әлемімен қауышу дүниежүзі елдерінің әрқайсысының-ақ асыл арманы саналатын. Солардың қатарында ежелден өр туған қазақ та ғарышқа құлшына қол созды. Армандады… Ел Тәуелсіздігінің қарсаңында сол арманына жетті де. 1991 жылдың 2 қазанында тұңғыш қазақ ғарышқа ұшты! Айта салғанға ғана сондай жеңіл сөз. Ғарышқа ұшу жеңіл болып па еді?! Жеңіл болса, Юрий Гагариннің өзі неге 2500 әскери үздік ұшқыштың арасынан іріктеліп, таңдалып алынды?
Тұңғыш қазақ ғарышкері суы тартылып, тұзды бораны үдеп тұрған Арал теңізінің аумағын сегіз күн бойы ғарыштан суретке түсірді. Сурет болғанда қандай! Мәскеу ол тұста
«Наны көп Қазақстанға» ел аумағынан түсірілген көлемі 18х18см болатын ғарыштық суреттің бір данасын мемлекеттік бағамен 30 мың сомға сатқан! (Ол кездегі кеңестің 97 тиыны 1 АҚШ долларыекен.).
Ғарыштық тәжірибе жасауға бейім қазақ ғалымдарының кейінгі тәжірибелерін Талғат Мұсабаев ұзақ мерзімді ғарышта өткізген үш сапарында (1994, 1998, 2001 жылдар) ойдағыдай жүзеге асырды. Зерттеуші-ғарышкер кәдімгі бидай дәнінің клеткасына осы тектес әрі тұқымдас дақылдың ДНК-сын салып, генетикалық трансплантация жасады. Салмақсыздық жағдайында «буыны» босаған бөгде дақылға осылайша экспансиялық әрекет ету арқылы бірегей тәжірибежасалынды.
Тәуелсіз Қазақстанның ғарыш саласына қатысты тарихының жаңа парағы 2006 жылдың 18 маусымы күні ашылды.
Осы күні «Байқоңыр» ғарыш айлағынан қазақстандық тұңғыш «KazSat» Жер серігі ұшырылды. Аса маңызды тарихи салтанатқа Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен Ресей Президенті Владимир Путин қатысты.
Қараша айында «KazSat» жер бетіне жиілетіп телехабарлар таратып, жедел интернет- коммуникациялық қызмет үлгілерін көрсете бастады. 2007 жылдың аяғында да қазақстандық Жер серігіне жоспарланған жұмыстың 70 пайызы жүктеліп, ақаусыз әрі қалыпты жұмыс істеп тұрды.
Талғат Мұсабаевтың қамқорлығымен АҚШ азаматы Деннис Титоның халықаралық ғарыш кешенінде болып қайтуымен ғарыш саласындағы туризм дәуірінің басталғанын да көпшілігіміз білеміз. Талғат Мұсабаевтың ашық космоста болған уақыт мерзімінің ұзақтығына сәйкес Гиннестің рекордтар кітабына кіргені ше… Мұның бәрі де қазақ ғарышы тарихының жарқын беттерінен алынды!
Күні кеше ғана ғарышта болып қайтқан тағы бір қаһарманымыз – Айдын Айымбетов. Ол қазір Ұлттық ғарыш агенттігінде кәсібіне сай лайықты қызметін абыроймен атқаруда.Айдын Айымбетов – Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен дүниеге келген 1991 жылғы «Қазақстан-Ғарыш» жобасының бүгінгі заңды жалғастырушысы.
1. Кестенітолтырыңыз.
Мәтіннің жанры қандай?
Мәтін қалай рәсімделген?
Мәтіннің құрылымы қандай?
Басқа қандай жанрлық ерекшеліктер байқалады?
1. Балапан ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі–Бала ата-анасының қандай тәлім тәрбие алса сондай болып өседі
2. Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас–Өзіңнің туған жеріннен, еліннен қаншалықты алшақта болсан да ол сенің жүрігінде қалады, басқа ел сенің туған өлкеннің орнын баса алмайды
3. Білетінің бір тоғыз, білмейтінің тоқсан тоғыз–Көп адамдар ондай сауатты бола қоймайды, білімдері жеткіліксіз болады
4. Жолдасы көптің-олжасы көп–Егер досын көп болса саған деген сыйластық та көп болады. Досын көп болса көптеген жақсылықтар күтуге болады.
5. Қыран құстың баласы ұшса келмес ұяға–Ата-ана жақсы тәрбие берсе, бала өсе келе өзіңе өзі қамқор бола алып, өз жағдайын жасап, ол да жақсы ата-ана бола алады. Яғни баланың өз өмірінде ата-анасынан бөлек жағдайлары да пайда бола бастайды
6. Шебердің қолы көпке ортақ–Егер адам өнерлі, шебер болса оның бар еңбегі тек өзіңе емес, басқаларға да жақсы пайда әкеледі