1. Мәтінді түсініп оқы. Қазақ халқының қолөнеріне текемет, қоржын, құмыра, тиын, киім, киіз үй, ер-тоқым, белдіктер жатады. Үлттық аспаптар да қолөнер туындысы. Олар: жетіген, қобыз, домбыра, дауылпаз, тағы басқалары. Көне ғасырлар туралы кесенелер мен ескерткіштер көп мәлімет береді. Оларға қарап, сол ғасырдағы құрылыс ма- териалдары туралы білуге болады. Кесенелерді зерттеу арқылы көне замандағы әйгілі адамдар туралы біле ала- мыз. Мұндай мәліметті көне жырлар мен айтыстардан да табуға болады. Бұл аталғандар - халық мұрасы. Оқыған мәтін бойынша кестені толтыр. Тұрмыстық заттар Ұлттық аспаптар Ғимараттар
1 Үйсін обалары Батыс пен Шығыс елдері аралығындағы "Ұлы Жібек жолы" торабына орналасқан.
2 Қаратал» кезеңі Ертедегі кезеңнің қорымдарына обалардың солтүстіктен оңтүстікке қарай тізбектеле немесе қосарласып тізбектеле орналасуы тән. Әдетте олардың әрқайсысында үйінді үстіне және үйінді сыртына оны айнала дөңгелете белдеулеп тас қаланған 5—10, ал кейде 25-ке дейін оба болады; белдеулер онша ірі емес тастар жағалата қойылған 1—2 немесе 3—4 қатардан тұрады
Жетісу кезеңі Оларға мына обалы қорымдар жатқызылады: Талғар-1,3, Бастау-2,3, Ақтас-7, Сарытау-1,2, Ақшоқы- 3,4, Өтеген-2,3, Бесшатыр-1,3,4, Қадырбай-2, Шормақ-2,3, Ащысу, Ақтерек, Мойынтоғай-1, Сартоғай, Диқан-1, Күрті, Қызылауыз-2, 3,Тайғақ-1, Алтынемел-1, 3, 4, Капшағай-2, Қалқан-4, Алатөбе-1, Ақтас-4, Қараша, Шошкөқалы, Ұзынбұлак, Қызылқайнар. Біздің заманымыздың шебіндегі қорымдарда обалар жүйесіз орналасқан.
«Іле» кезеңі Зерттелген көп ескерткіштер ішінен ол кезеңге жататын бірнеше қорымды ғана бөліп алу мүмкін болды. Бұлар: Ақтас-1, 3, 6, Үңгірқора-2, Шолакжиде-1 қорымдары. Соңғы кезеңде зираттардың жүйесіз салынуы дағдылы болған, кейде бірнеше тізбек (әркайсысында 5—7 үйіндіден) қыстау-қоныстың маңына орналасады (Ақтас тобы). Кейде үйсін қабірлері арасынан бірлі-жарым түрік обалары кездеседі,
3 Ежелгі үйсіндердің қоныстары Өз кезегінде, мал түліктерінің осындай арасалмағына қарап, мал шаруашылығының формасы туралы және тайпалардың түрмыс салты туралы қорытынды шығаруға болады. Ақтас-2 (Шығыс Жетісу) және Луговое-холм (Батыс Жетісу) қыстау- қоныстарын қазғанда алынған остеологиялык материал үйсіндердегі малдың тәуліктік құрамы мал өсіруге негізделген жартылай көшпелі шаруашылыққа тән екендігін көрсетті.
4 Тастан еңбек құралдары — кетпен, диірмен, келі; тұрмыс заттары мен сәндік заттар — ұршықбас, мұсат, қайрақтас, түрлі түсті асыл тастан моншақтар жасалды. Сүйектен жұмырлағыштар, жебелердің ұштары (Ақтас-2 қонысы) істелді, сүйек түймелер мен баска да ұсақ заттар шаруашылық пен тұрмыста пайдаланылды.
Объяснение: