Мәтіндерді оқып, төмендегі аспект бойынша салыстырыңыз. 1- мәтін
Төле би Әлібекұлы (1663 – 1756 жж.) – қазақтың би-шешені, мемлекет және қоғам қайраткері,
ойшыл дана. Ұлы жүздің төбе биі.
Төле жастайынан ескіше оқып сауатын ашады. Қазақтың аңыз-әңгіме, өлең- жырларын,
шежіре-тарихтарын ел арасынан тыңдап, өзінен бұрынғы өткен шешен билер мен хандардың,
әсіресе, өзінің бабалары – Жанту, Жарылқамыс билердің кесімді төреліктері мен өнегелі нақыл-
шешен сөздерін ойында сақтап өседі.
Әкесі Әлібек шешен, сауатты және ел әңгімелерін жақсы білетін адам болған. Ол ұлының ерте
есейіп, сол кездегі атақты билерден бата алуына себін тигізеді. Төле бала жасынан әкесіне еріп
жүріп ел көреді, жұрт таниды. Он бес жасынан ел билігіне араласып, өзінің ақыл-парасаты,
әділ шешімі, шешендік өнерімен көзге түсе бастайды. Ол жас кезінде талай жасы үлкен атақты
абыз билердің алдынан өтіп батасын алады.
Төле бидің әділдігі, ойға жүйрік, сөзге шешендігі жұртшылыққа оны белгілі, сыйлы етеді.
Сонымен бірге қазақ халқын біріктіру, Қазақ мемлекеттігін нығайту, халық атынан сөйлеп,
шешім шығару Төле бидің өмірлік мұраты болды. Төле би Абылай ханның «Төбе биі» болып,
Ташкентте өмірінің ақырғы жылдарына дейін Ұлы жүзді басқарып тұрған.
2- мәтін
Қазыбек би Келдібекұлы (1667 – 1764 жж.) – қазақтың белгілі би-шешені, мемлекет және
қоғам қайраткері. Орта жүздің төбе биі.
Қазыбектің әкесі Келдібек кезінде елді аузына қаратқан белгілі шешен, би болыпты. Анасы
Тоқмейіл де ұтымды да тапқыр сөйлейтін зерек жан екен. Кішкентайынан осындай ортада өскен
Қазыбек бала биден дана биге айналып, «қара қылды қақ жарған Қаз дауысты Қазыбек», «Алты
Алаштың ардағы» деген атаққа ие болады.
Қазыбек жасынан ел әңгімелерін, нақыл-өсиет сөздерін естіп өседі. Әке тәрбиесі мен би-
шешендердің әсер-ықпалы да көп көмек етеді. Жастайынан ел билігіне араласып, адалдықты
жақтайды, әділеттілікті, бейбіт жолды қалайды.
Қаз дауысты Қазыбек кезінде атақты да беделді билердің бірі атанды. Ол Абылай, Тәуке,
Әбілмәмбет, Семеке хандардың тұсында халық қамы үшін ел қорғау ісіне белсене араласты.
Төле, Әйтеке билермен тізе қоса отырып, жоңғар шапқыншылығына қарсы күресті
ұйымдастырушылардың бірі болып, елдің азаттығы үшін аянбай тер төкті. Абылай
жоңғарлардың қолына тұтқын болып түсіп қалғанда, оны босатып алуға елшілікке барған.
Сондай-ақ ол Ресей, Бұхар, Хиуа мемлекеттері арасындағы еларалық мәселелерге араласып,
аразды татуластырып, алысты жақындастырып отырған мәмілегер ретінде танылды.
«Елдестірмек – елшіден, жауластырмақ – жаушыдан» деп, бейбітшілік пен достықты дәріптеп,
елшілік қызметті мінсіз атқарған тұңғыш дипломат болды.
Салыстыру аспектісі 1-мәтін 2-мәтін
Мәтіндердегі ұқсас
эпизодтар
1. 1.
2. 2.
3. 3.
Екі мәтінге ортақ идея
Астана (до 6 мая 1998 года - Акмола) объявлена столицей Республики Казахстан с 10 декабря 1997 года Указом Президента Республики Казахстан от 20 октября 1997 года и с одобрения Парламента Республики Казахстан.
Международная презентация новой столицы Казахстана - Астаны состоялась 10 июня 1998 года.
Первой столицей Казахстана с 1920 года был город Оренбург (ныне в Российской Федерации).
В 1925 году столица Казахстана была перенесена в Кзыл-Орду.
Сооружение Турксиба стало основной причиной переноса столицы в Алма-Ату. Юридически это произошло 3 апреля 1927 года, фактически переезд состоялся в 1929 году.
Перенос столицы из Алматы был обусловлен экономической, экологической, географической целесообразностью.
Алматы находится на большом отдалении от географического центра республики. Кроме того, по численности населения город приближается к отметке в 1,5 млн. чел. и становится малоперспективным по пространственному размещению. Город плотно застроен, густо населен и не имеет свободных площадей для своего развития. Обострены транспортные проблемы. В нем из года в год осложняется экологическое положение - по загрязненности Алматы выходит на первое место среди казахстанских городов.
После обстоятельного изучения всей территории Казахстана по 32 параметрам, среди которых: социально-экономические показатели, климат, ландшафт, сейсмические условия, окружающая среда, инженерная и транспортная инфраструктура, строительный комплекс, трудовые ресурсы и другие, из всех вариантов наиболее предпочтительным оказался город Акмола.
Состояние города, его территория, нахождение практически в географическом центре Казахстана и поблизости крупных хозяйственных регионов, на пересечении крупных транспортных магистралей, имеющаяся возможность увеличения численности населения до 400 тыс.чел., хорошо налаженное тепло-, водо- и энергоснабжение, развитая транспортная инфраструктура, нормальная экологическая обстановка определили этот выбор.