Шартты райға көркем әдебиеттен мысалдар:
Мысалы: Еңбек етсең ерiнбей, тояды қарның тiленбей(Абай).
Егер көңiлдi кiрбең ой ба бүгiн Әбiш атқа мiнiп ап, ағындап шапқылар едi (М.Әуезов).
Егер мен шақырсам, ақының бiздiң үйге келер ме… (С. Ерубаев).
Салт аттылар мен ат шана өтiп кетсе де, Әбдiрахман терезеге сүйенiп ұзақ тұрды(Х.Есенжанов).
Қазiрде Абай көңiлi қандай салқын болса, Дiлдә да сондай салқын (М.Әуезов).
Олжабек қалай бұрылса, Жамал да солай бұрылды. (Ғ.Мұстафин)
Надан Малқар ескi әдетiмен елдi қорқытып ұстамақ болса, залым Шәлкендер алдап ұстамақ. (Ғ.Мұстафин).
Я, мен көк ит болсам, сендер көп итсiңдер (М.Әуезов).
Жарқырап бір көрінсек дейміз (Ғ. Мұстафин)
олар:қыс көктем жаз және күз
Қыс
қыс айлары;желтоқсан қантар ақпан
қыста күн суық
адамдар жылы киінеді
балалар аққала жасап қар лактырып ойнайды
Көктем
көктем айлары
наурыз акпан мамыр
көктемде күн жылынады
қар ериді
Жаз
жаз айлары
мауысым шілде тамыз
жазда күн ыстық
көптеген балалар озенге барып суға малтиді
Күз
күз айлары
қыркүйек қазан қараша
күзде күн суытады
жаңбыр көп жауада
күзде балалар сабаққа барады