1. Миыңызды артық ақпаратпен шаршатпау үшін барлығын жазып жүріңіз. Жадыңызға сеніп қалмаңыз.
2. Басым талаптар тізімін жасаңыз. Осылайша, қажетсіз істерді екінші қатарға ысырып, бар күшіңізді тек маңыздысына жұмсайсыз.
3. Әр аптаның соңында келер аптаға арнап жоспар құрыңыз. Бір қарағанда, уақытты шығындау болып көрінгенімен, ойдың нәтижелілігін арттырады.
4. Әрдайым өзіңізбен бірге қағаз, қалам алып жүріңіз. Оған ойға келген жақсы идеяларды жазып жүретін боласыз. Немесе диктофонды пайдалануыңызға болады.
5. Егер өзге адамның өтініші сіздің мақсатыңызға сай келмесе, «жоқ» сөзін айтып үйреніңіз. Екі жаққа да тиімдісі осы болмақ.
6. Істі бастамас бұрын парқын танып, жеті рет өлшеп, бір рет кесіңіз. Бірақ, көп ойланбаңыз.
7. Жоспарыңызда өзіңізді дамытатын істер міндетті түрде болсын.
8. Айналысып жүрген ісіңізге саналы түрде баға беріңіз. Сіз өз уақытыңызды не нәрсеге жұмсап жүргеніңізді білуіңіз керек. Әрбір ісіңіз мақсатыңызға жақындатуы тиіс.
9. Уақытты үнемдеуге қатысты кітаптар оқып, оларда жазылғандарды міндетті түрде пайдаланыңыз.
10. Зиянды әдеттеріңіздің қаншалықты көп екенін бақылаңыз. Олар сіздің айтарлықтай уақытыңызды алады. Мұндай әдеттеріңізді тізімдеп, кезекпен арылыңыз. Ең дұрысы – зиянды әдеттерді пайдалысымен алмастыру.
11. Жағымпаздану үшін өзгелердің жұмысына көмектеспеңіз. Осылайша, өзіңізге жұмсауға болатын уақытты шығындайсыз.
12. Мақсатыңызға жету барысында жеткен табыстарыңызды жазып отыратын журнал бастаңыз. Оны үнемі толықтырып, дұрыс бағытта жылжып келе жатқаныңызға көз жеткізіңіз.
13. Барлық істі мінсіз етіп орындаудың қажеті жоқ. Мысалы, Абайдың стилінде жазғым келеді деп, өз өлеңіңізді 20 рет түзетудің нәтижесі болмайтыны анық.
14. Өзіңізге көп жүк артпаңыз. Екінші саптағы жұмыстарды кейінге қалдырып, ең маңызды дегендерін күні бойы отырып жасауыңызға болады.
15. Бәсекелестікпен алданып қалмаңыз. Сіз қазір маңызы жоқ іспен белсенді түрде айналысып кетуіңіз мүмкін. Бұл жағдайда уақытыңызды тиімді пайдаланып жүрсіз деп айта алмаймыз.
Объяснение:
15 тәсіл уақытты үнемдеудің
Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігі салтанат құрған жылдары қазақ прозасындағы халық тарихының бұрын шығармалар арқауына асынбаған тұстары, тарихи тұлғалары көркем шындық поэтикасы өрнектерімен жазыла бастады.
Осындай шығармашылық үрдіс жемістері қатарына көрнекті жазушы Қажығали Мұханбетқалиұлының «Тар кезең» тарихи романы да қосылды. Романның тақырыбы – Қазақстан тарихында «Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалысы» атымен әйгілі болған халықтың тағдырындағы Ресейдің отарлық билеу кезеңінің оқиғалары. «Тар кезең» романының идеясы – Ресейдің отарлау саясатындағы озбырлықтардың (атақоныстардан, жайылымдардан еріксіз айыру, жазықсыз ауылдарды шауып, адамдарды өлтіру, тонау, барымталау, өзішілік басқару жүйесіне тиым салу, т.б.) етек алуына халықтық қарсыласу қуатын таныту. Жазушының «Тар кезең» тарихи романына арқау болған сюжеттік-композициялық желілердегі қақтығыстар, қазіргі «Қазақстан тарихының» жаңаша жазылған тарихнамалық-дерекнамалық деректі тұжырымдары негізінде жазылғандығымен ерекшеленеді.
Қазақ тарихындағы отаршылдық пен ұлттық тәуелсіздік арасындағы қайшылықтар, қақтығыстар мол орын алған кезең эпикалық шығарманың құрылысында қамтылған.
«Тар кезең» романының жеті тарауындағы сюжеттік-композициялық желілерде мынадай оқиғалар эпикалық көлеммен қамтылған: біріншісі – Ресей патшалығының әкімшілік жүйесінің қазақ өлкесін мемлекеттік ішкі саясат аясындағы генерал-губернаторлық басқару жүйесінің ерекшелігі; екіншісі – Кіші жүз хандығы басқару жүйесінің дәстүрлі жолы мен оның отарлық әкімшілігіне тәуелділік сипаты; үшіншісі – Ресейдің отаршыл озбырлық іс-әрекеттеріне тыйым салу қарсылығын танытушы «Халық кеңесінің» құрылғаны, оған үш ата өкілдерінің (Әлімұлын – Шекті Сегізбай биге, Байұлын – Шеркеш Тұрманбет биге, Жетіруды – Табын Тіленші биге) мүшелері болғаны, Халық кеңесінің Төбе биінің (Байбақты Сырым би), Төбе бидің кеңесшілерінің (Ысық Қаратау би және Кете Көккөз би) сайланғаны. Романда қазақ тарихына есімдері мәлім осындай көрнекті адамдар көркем бейнелерінің сомдалуы, оқиғалар барысындағы олардың іс-әрекеттері, монологтары, портреттері, т.б. ерекшеліктер көркемдік қолданыстар арқылы дәлелдеген.
Романның негізгі басты кейіпкері – Сырым Датұлы (1753-1802). Оның есімі қазақ тарихындағы би-шешендер, батырлар дәстүріне арналған тарихнамалық-дерекнамалық шежірелік мұраларда, ел аузындағы әңгімелерде, фольклортану, әдебиеттану, Қазақстан тарихы зерттеулерінде қарастырылып, бағаланып келгені мәлім. Үнемі назарда келе жатқан қайраткер тұлғаның романға арқау болғаны – Тәуелсіз Қазақстан әдебиетіне тән жаңалық көрсеткіші. Сырым Датұлының белгілі тарихи кезеңдегі Ресей отаршылдығына қарсылық іс-әрекеттері романдағы көркем шындық поэтикасының эстетикалық сипатымен өрнектелген. Ресейдің отаршылдық халықты басқарған саясатын қазақ даласында жүзеге асырушы казак-орыстар қазақ ауылдарын барымталап, ауылдарды ойрандаса, Сырым батыр да олардың күтірлерін (хуторларын) шабады.
Отаршылдардың арнайы жазалау жорықтарынан қорғанып, қарауындағы елді бұрынғы қоныстарынан (Қырмызы, Қособа, Мақарша, Қарағұс, Қосағаш, Көкайыл, Бөлекқұмақ, Жетікөл, Тұздыкөл, Жосалы, Қоңыр, Талдыбұлақ, Тасқұдық, т.б.) көшіріп, жаңа қоныстарға (Қалдығайтының сыртындағы Қарақамыстық қойны, Көшекбасар, Ишқымбай, Жібек, Сұлукөл, Жем, Сағыздың жоғарғы жағы, бес өзеннің бастауы – Бестамақ пен Саға, т.б.) орналастырады.
