Қымыз — жылқы сүтінен алынатын, кышқыл, сүт өнімі.[1]
Қымызсыз қазақ асханасын елестету мүмкiн емес. Бұл ғажайып сусын қыргыз, қазақтардың барлық салтанатты думандарымызда бiрiншi кезекте берiледi. Ол туралы өлеңдерде, мақал-мәтелдерде айтылады, әйел адамның қабiлетiн ең алдымен оның қымыз әзiрлеуiне қарап бағалаған. Ыдыс түбiнде iшiлмей қалған қымызды төгiп тастау күнә болған. Қазақтар жүздеген жылдар көлемiнде қымызды айырықша ыдыста - торсық және сабада дайындаған.
Қымыздың сапасы ең алдымен ұйытқыдан басталады. Қазiргi кезде қымыздың микрофлоры құрғақ түрде жақсы сақталады. Қымыздық ұйытқы ретiнде көктемде, қымыздық мезгiлдiң басында ұйытқы қолданылады.
Ұйытқыны күзде дайындау үшiн қымызды бiрнеше тәулiкке қалдырады және ол екiге - жоғарғы мөлдiр және төменгi iрiмшiктiк қабатқа бөледi. Бұл тұнбаны селдiр матада сығып алады да, күнге кептiредi және келесi маусымға (мамыр) дейiн жабық ыдыста, салқын жерде сақтайды.
Емдік қасиеттері
Бие сүті ең алдымен қазақтарды кеңінен жайлаған аурудың бірі болып отырған құрт ауруына бірден-бір ем. Қазіргі кезде қымыз бен шұбаттың көптеген ауруларды, атап айтқанда өкпе ауруларын емдеуде, қан айналу жүйесіндегі қан тамырларының жұмсақтығы мен беріктігін қамтамасыз ететіні, қандағы қызыл қан түйіршіктерімен (эритроцит) гемоглобин синтезіне әсер ететіні, ағзада жүретін зат алмасу процестерін жақсартып, жалпы иммунитетті күшейтетіні анықталған.
бізден - біз - түбірі, ден - шығ. сеп.
бөренені - бөрене - түб., ні - таб. сеп.
жағасына - жаға - түб., сы - жік. 3-ші жағы, на - бар, сеп.
тасуға - тасу - түб., ға - бар. сеп.
белшемізден - белше - түб., міз - тәуел. 1-жағы, ден - шығ. сеп.
қарға - қар - түб., ға - бар. сеп.
түске - түс - түбірі, ке - бар. сеп.
жерге - жер - түбірі, ге - бар. сеп.
терілерін - тері - түб., лер - көпт. жалғ., і - тәуелд. 3-жағы, н - т.с.
күркеде - күрке - түб., де - жат. сеп.
сорпасын - сорпа - түб., сы - тәуелд. 3 - жағы, н - таб.сеп.
қойманы - қойма - түб., ны - таб.сеп.
қырға- қыр - түб., ға - бар. сеп.
Көктемде - көктем - түб., де - жат. сеп.
жердің - жер - түб., дің - ілік сеп.
бәрін - бәрі - түб, н - т.с.
оны - о - түб., ны - т.с.
қыста - қыс - түб., та - жат.сеп.
олардың - о - түб., лар - көп.жалғ., дың - ілік сеп.
апанын - апан - түб., ы - тәу. 3-жағы, н - т.с.
жерлерден - жер - түб., лер - көп.жалғ., ден - шығ.сеп.
судан - су- түб, дан - шығ.сеп.
басынан - нан - шығ.сеп.
жерден - жер - түб, ден - шығ.сеп.
уақытта - уақыт - түб., та - жат.с.
2).Өнеге соз.