Туған жер – алтын бесік
Менің туып-өскен жерім, кіндік қаным тамған жерім – ауылым. Ауыл деген, ойпырым-ай, еске түссе, көзден жас шығып, бетіңнен күлкі кетпес! Балалардың у-шуы, кемпір-шалдың дүбірі, сарқыраған су, табын-табын жылқы шабуы әлі де есімде...
Шіркін, әжем айтқандай, «Өткен өмір - соққан жел» деп, биыл, міне, мектеп бітіріп, азамат болдым. Енді бірнеше жылдан соң жоғары білім алып, өз мамандығым бойынша жұмыс істемекпін. Міне, кешегі көбелек қуған қазақтың қара домалақ баласы бүгін ер жетіпті.
Мен атам мен әжемнің қолында өскендіктен бе, әлде ... кім білсін?! Туған жер дегенде кешегі шал-кемпірлерім есіме түседі.
Жаздыгүні бір қызық... Атам таң атпастан ат жегіп, бізді оятатын. Мен сіңлім екеуіміз созылып-керіліп оянғанша, күн сәскеде. Әне-міне дегенше киініп, ат үстінде (яғни ат арбаның үстінде) саяхатқа дайын отырамыз. Атамыз өзінше жоспар құрып, ауылдың ана шеті мен мына шеті бойынша карта жасайды. Ең бірінші біз жидек жинауға барамыз. Жол-жөнекей ән айтып, жолда кездескен зираттарға құран қайтарып, шілікке де жетеміз. Шілік дегеніміз жидектің тұнып тұрған жері еді. Сол жерде қымыз дәмін шығаратын шөптен де аламыз. Жидек жинаған тағы бір қызық. Менің анам қатал адам. Неге екенін білмеймін, мүмкін сіңлім екеуімізді жалғыз өсіргендіктен. Әйтеуір бір жидекті аузымызға түсірмейді. Сонда марқұм атам жидекті тақиясына жинап, шөптің арасына тығып қояды. Түгеліміз жиналып, енді атқа отырар кезде, ол тақиясын алып шығып бізге беретін.
Келесі карта бойынша қарақат теруге барамыз. Бұл жерде, әрине, аузымызға біраз нәрселер түсетін. Себебі, қарақаттың биіктігі жидекке қарағанда тығылуға болатын. Мен тығылып, қарақатқа жақсылап тұрып, тойып алып қып-қызыл аузыммен шығамын. Сонда қарақат жинаған шелегім тап-тақыр бос. Әрине, анамнан біраз сөз еститінмін, бірақ қарын тоқ болғасын, оны уайымдайтын Медресегүл қайда?! Сонымен одан әрмен жылжығасын біз үш құдыққа да жетеміз. Сонда Үш құдық дегеніміз қазіргі артезиан, бірақ үшеуі де бір өзенге тоғысқан. Сол жерде шомылып (атам да жасы сол кезде 78-де болса да, бізбен бірге шомылып), доп ойнайтынбыз.
Шынымен, «жас кезінде бір бала, қартайғанда бір бала» деген осы. Атамның бетіндегі күлкісі әлі есімде.
Кеш бата біз ауыл сыртына жақын келгенде, атам шалғысын алып, малға шөп шауып алатын. Сонымен күн ұясына батқасын үйге өлердей шаршап қайтамыз. Бағанағы тақиясын шешкен атам түгелімізді күлдірді. Өйткені жидек тергенде, жидектің қызыл түсі тақиясында қалып, атамның басы қып-қызыл болды. Көрші-қолаң, көшедегі балалар атамды «қызыл бас» деп атап кетті.
Міне, бұл менің өмірімдегі және ауылымдағы бір күндік оқиғасы. Сондықтан ауыл, қария, кемпір-шал деген сөздер менің есіме бүкіл өмірімді, туған жерімді түсіреді. Бұл менің балдай тәтті бала кезім. Туған жерге деген ыстық сезім, ауылымның елесі, алтын бесіктей табиғаты әлі де көз алдымда...
ответ:
қою кестесі
тыңдалым
сұрақ жауап жалпы
1 достық ң сенімінен басталады. 1 5
2 с 1
3 шынайы достық 1
4 шынайы дос бола білген ң достары да көп болады 1
5 оқушы жауабы бағаланады 1
оқылым
әр дұрыс жауап үшін 1 қойылады.
сұрақ жауап жалпы
1 в 1 5
2 рай қазір қарт әжесімен бірге өмір сүреді 1
3 мұзды құралмен теседі 1
4 еламанның өмірі, себебі ол теңізде емес, өмірде жалғыз
екенін ойлайды
1
5 оқушы жауабы бағаланады 1
жазылым
мазмұны мен дұрыс жазылуы (5 ) тілі (5 )
5
өте жақсы
жауап толық, нақты негізделген және өте
жақсы суреттелген, қарапайым және
күрделі идеяларды тиімді ашады.
эссенің құрылымы мен жазылуы жоғары
деңгейде, негізгі және қорытынды
бөлімдері нақты жазылған, келтірілген
аргументтері байланысқан және мазмұнын
ашады.
өте жақсы
сабақтас құрмалас сөйлемдерді дұрыс
және сәйкес келтіріп жазған, сөздік қоры
мол, стильдік қолданысы өте дұрыс.
нақты және жүйелі, елеусіз қателері бар.
4
жақсы
көптеген түрлі мысалдар мен сілтемелерді
қолданған жауап, қарапайым және кейбір
күрделі идеяларды ашады.
жалпы эссенің идеясында логикалық
жақсы жазылған, аргументтерді
қолдануы мен қорытынды жасау қабілеті
көрінеді.
жақсы
грамматикалық формаларды көбіне
сәйкесінше жақсы қолданады.
түрлі лексикалық минимумды қолдануға
тырысады, сөздік қоры жеткілікті,
стильдік қолданысы дұрыс.
жалпы нақты, елеусіз қателері ақпарат
беруге кедергі келтірмейді.
3
қанағаттанарлық
жауапта бірнеше мысалдар келтірілген,
бірақ барлық жағдайда негізді емес,
қарапайым идеяларды ашқанымен,
суреттеуі аз.
эссе дұрыс жазылған, бірақ кей кезде
аргументтері логикалық жағынан
қанағаттанарлық
қарапайым грамматикалық формалар
мен күнделікті лексикалық минимумды
қолданады, сөздік қоры жеткілікті,
стильдік қолданысы көп жағдайда дұрыс.
көбіне нақты, қателері бар, бірақ ақпарат
беруге кедергі келтірмейді.
19
жоба
ған.
2
төмен
негізгі тақырыпты ашуға тырысады, бірақ
көптеген қателіктер мен сәйкессіздіктер
кетіреді, тек қарапайым идеяларды ашады.
эссенің құрылымы шектеулі, аргументтері
ған.
төмен
сөздік қоры шектеулі, жай сөйлемдерді
қолданады, қайталаулар көп, сөздік қоры
мен стильдік қолданысы жеткіліксіз.
орфография мен негізгі грамматикалық
формалар қате қолданылған, мағынасы
кейде түсініксіз.
1
өте төмен
жауап түсініксіз, тақырыпқа байланысты
сілтемелер аз, сұраққа жауап бермеді.
эссенің құрылымы мен аргументтерді
қолдануы төмен деңгейде, идеялары
жүйесіз.
өте төмен
тек қарапайым сөйлемдер мен шектеулі
сөздік қорды қолданады, көп
құрылымдары аяқталмаған және қате.
көптеген қателіктер кетірген, түсінуге
қиындық келтіреді.
0 жауап жоқ жауап жоқ
айтылым
негізгі ойды ашуы (5 ) сөз қолданысы (5 )
5
күрделі идеялар мен тұ
өте жақсы түсіндіреді және ашады.
өз көзқарасын жүйелі және нақты
дәлелдермен көрсетеді. қажетті ақпаратқа
дұрыс талдау жасайды және бағалайды.
жауабы нақты және орынды. кездейсоқ
немесе кішігірім қателіктер кетіреді.
кішігірім қателіктер түсінуге кедергі
келтірмейді.
4
қүрделі идеялар мен тұ
нақты тауып ашады және түсіндіреді.
өз көзқарасын көбіне жақсы дәлелдермен
келтіреді. қажетті ақпаратты жалпы
алғанда талдайды және бағалайды
жауабы көбіне нақты, тіл қолданысында
кездейсоқ қателіктер кетіреді.
қателіктер түсінуге кедергі келтірмейді.
3
қарапайым идеяларды ашады және
түсіндіреді.
өз көзқарасын дәлелдеуге негіз шамалы.
қажетті ақпаратты талдау мен бағалауы
қанағатсыз.
жауабы нақты, тіл қолданысында
қателіктер кетіреді.
жалпы қателіктер түсінуге кедергі
келтірмейді.
2
қарапайым ойларды түсіндіреді, негізгі
ойды ашуы шектеулі.
өз көзқарасын бірнеше дәлелмен немесе
дәлелсіз жеткізеді. қажетті ақпаратты
талдауға және бағалауға тырысады, бірақ
көбіне сәтсіз.
қарапайым сөз қолданысында анық
қателіктер кетіреді.
қателіктер түсінуге біршама кедергі
келтіреді.
1
өте аз ой жеткізеді, түсініксіз немесе
негізгі ойлар ашылмаған.
тек негізгі ақпаратты береді.
көбіне ақпарат қажетсіз.
жиі қате кетіреді.
қателіктер түсінуге кедергі келтіреді.
0 идеясын, ойын жеткізе алмайды. сөз қолданысы сәйкес емес.
объяснение:
2-келер шақ
3-өткен шақ
4-осы шақ
5-келер шақ
6-өткен шақ
7-келер шақ
8-осы шақ