Әзілің жарасса;
Атаңмен ойна.
Ауру қалса да,
Әдет қалмайды.
Балаға байқап сөйлесең,
Ақылыңа көнер,
Байқамай шайқап сөйлесең,
Көрсетер бір «өнер».
Өлімнен ұят күшті.
Алдыңғы көш қайдан жүрсе,
Соңғы көш сонан жүрер.
Қарағайға қарап тал өсер,
Құрбысына қарап бала өсер.
Су ішкен құдығыңа түкірме!
Балапан ұяда не көрсе,
Ұшқанда соны алады.
Келінім, саған айтам,
Қызым, сен тыңда.
Сабыр түбі сары алтын.
Сырлы аяқтың сыры кетсе де,
Сыны кетпейді.
Бала тәрбиесі бесіктен.
Ұлық болсаң — кішік бол.
Жүзден - жүйрік,
Мыңнан - тұлпар.
Ананың ізін қыз басар,
Атаның ізін ұл басар.
Объяснение:
1845 жыл 23 тамыз – Абай Құнанбайұлы бұрынғы Семей губерниясына қарасты Шыңғыс болысы Сырт Қасқабұлақта Құнанбай Өскенбайұлының отбасында дүниеге келді.
1852-1855 жылдары – Абай ауыл медресесінде оқиды.
1855 жыл – Абайдың 10 жасында тұңғыш өлең жазған.
1855-1859 жылдары – Абай Құнанбайұлы Семей қаласындағы Ахмет Риза медресесінде оқиды.
1860 жылы – Абай Ділдә Түсіпқызына (Алшынбайдың немереқызы) (1843-1924) үйленеді.
1861 жылы – Абайдың тұңғыш баласы Ақылбай (1861-1904) дүниеге келеді.
1862 жылы – Ділдәдән қызы Күлбадан (1862-1932) туған.
1865 жыл шілде айы – кезектен тыс болыстық сайлауда Күшік Тобықты болысына болыстыққа ағасы Құдайберді Құнанбаев, оған кандидат болып Абай сайланады.
1866 жылы сәуір айы – ағасы Құдайберді қайтыс болды.
1866 жылы – Құдайберді қайтыс болғаннан кейін Күшік Тобықты еліне болыстық қызмет атқарады. Осы жылы болыс болғандығын дәлелдейтін келесі архив деректері:
- 1866 жылы 11 маусым – Абай қол қойған Рапорт (архив дерегі: Омбы қаласына қазақ балаларын орысша оқыту үшін арнайы ашылған мектепке көпшілік ортасынан Баймұса Тәңірбердин деген баланы жіберу туралы).
- 1866 жылы 13 шілде – Абай Күшік Тобықты болысы ретінде «Дело об укочевании казахов рода Урус-Коржау Кучук Тобуклинской волости Куттукбаева и других в Байджигитовские волости» деген Рапорт жазған.
- 1866 жылы 29 қараша – Абай болыс ретінде Рапортқа қол қойған (архив дерегі: қазақ әйелі Кузенова жас баласымен Күшік Тобықты болысынан Миялы қыстағына көшкені туралы).
1866 жылы – Ділдәдән баласы Әкімбай (Хакімбай) (1866-1873) туады. 7 жасында қайтыс болған.
1866-1868 жылдары - Абай Күшік Тобықты болысының управителі болды.
1869 жылы – Абайдың оқымысты баласы Әбдірахман (1869-1895) дүниеге келді.
1870 жылы – Ділдәдән баласы Мағауия (1870-1904) туады.
1870 жылы – Абайдың інісі Халиолла (1849-1870) қайтыс болады
1871 жылы – Ділдәдән қызы Райхан (1871-1896) туған.
1872-1874 жылдары – Абай Күшік Тобықты болысына екінші рет болыс болды.
1873 жылы – әжесі Зере (1785-1873) дүние салады. Құнанбайдың ұйғаруымен Жидебай қыстауының қасына жерленген.
1874-75 жылдары – әкесі Құнанбай Өскенбайұлы (1804-1886) қажылық сапармен Меккеге барады.
1875 жылы – Абай Әйгерімге (шын есімі – Шүкіман) (1856-1919) үйленген.
1876-1878 жылдары – Абай Қоңыр-Көкше еліне болыс болып сайланады.
1876 жылы – Қоңыр-Көкше елінің статистикалық мәлімдемелерін көрсетіп, болыс ретінде қол қойған.
1876 жылы 6 желтоқсан – Семей уезі болыстары орыс-түрік соғысына байланысты қазақ елін патша үкіметіне қаржылай көмек беруге, моральдық жағынан қолдау көрсетуге Үндеу жазған. Абай Қоңыр-Көкше елінің болысы ретінде қол қойған.
1876 жылы – Абай «ІІІ-ші разрядты кафтанмен» марапатталады.
1876 жылы 21 қыркүйек - Үзікбай Бөрібаевтың жалған арызымен Абайдың үстінен Семейдің ұлықтары тергеу ісін қозғайды.
1876 жылы – Әйгерімнен тұңғыш баласы Турағұл (1876-1934) дүниеге келеді.
1855-1881 жылдары – 9 өлең жазады
Объяснение:
Подробная информация
Бір шалдың төрт ұлы болыпты.Бір күні шал ұлдарын жинап алып:
-Мен қартайдым.Біреуінің үй иесі болатын уақыттарың жетті.Кімнің ақылы мен байлығы сай болса,сол мұрагерім болады.Әрқайсың маған байлықтарың мен ақылдарыңды көрсетіңдер,-депті.
Сонда үлкен ұлы асыл тасты жүзік салған қолын көрсетіп:
-Міне,менің байлығым.Ал кім бай болса,сол ақылды,-депті.
Екінші ұлы асыл киімдерін киіп,әдеміленіп келеді де:
-Мені осы түрімде көргендер ақылым мен байлығымның алдында бас иеді,-дейді.
Үшінші ұлы күміспен және тастармен әшекейленген белдігін буынады да:
-Мұндай белдікті ешкім ешқашан буынып көрген жоқ,-дейді.
Әкесі үлкен балаларына қарап басын шайқайды да,кіші ұлына:
-Сен неге үндемейсің?Сен қандай байлығыңмен мақтанасың?-дейді.Сонда кенжесі:
Менің асыл тасты жүзігім де,сәнді киімім де,қымбат тастармен әшекейленген белдігім де жоқ.Тек еңбек сүйгіш екі қолым,қайрат жігерге толы жүрегім ғана бар,-депті.
Шалға кенже ұлының жауабы ұнайды.Ол өзінің мұрагері етіп кіші ұлын белгілепті.Үлкен балаларына інісінің айтқанынан шықпауды өсиет етіпті.