Арба — ертеде әскери көлік ретінде қолданылған, кейін жол жүруге, жүк тасуға, сондай-ақ уақытша жылжымалы тұрғынжай ретінде пайдалануға арналған көне көлік түрі. Соғыс қимылдарына, әр түрлі рәсімдер атқаруға, спорт жарыстарына қолданылған әскери арбалар Вавилон өңіріндегі көне Киш қаласы орнынан (қазіргі Охеймир қалашығы, Ирак), шумерлердің қала-мемлекеті Үрімнен (Ур, қазіргі Тель-Мукайяр қалашығы, Ирак), Кавказдан, т.б. жерлерден табылды. Олар біздің заманымыздарн бұрынғы 3-мыңжылдықтың ақырында, тіпті одан да бұрын қолданылған. Әскери арбалар Шығыстағы ежелгі мемлекеттерде (Мысыр, Ассирия, Персия, Қытай, Үндістан, т.б.) ұрыс кезінде кеңінен пайдаланылды. Әскери арбаның бірнеше түрі болған. Жалғыз не екі ат жегілген қос доңғалақты арбада екі жауынгер – ат айдаушы және найза, қылыш, садақпен қаруланған сарбаз отырған. Төрт ат жегілетін төрт доңғалақты әскери арбалардың тертесіне найза, дөңгелек оқтықтарына шалғы бекітілген. Аттарға сауыт-жабу жабылған. Арбалы әскер алдыңғы шепте әрекет етті. Жаяу әскер олардың соңынан жүріп отырды. [1] Көшпелі халықтар арбаны қорғаныс құралы ретінде де пайдаланды. Арбалы көш жау шабуылы кезінде дөңгелек шеңбер жасап, қорғаныс шебін құрған. Ат жалын тартып міне алатындар «қорған» сыртында тұрып айқасқа кіріседі. Бұл сонау сақ, ғұн дәуірлерінен бері келе жатқан үрдіс. Ертедегі сақ-скифтер жазда жайлауға, күзде күзеуге, қыста қыстауға арбамен көшіп-қонды
Берілген сөздердің мағыналары:
Адал адам: ешкімнің ала жібін аттамайтын, алдамайтын, жүрегі таза, пейілі ақ адам;
Адал жүрек: алдамайтын, пәк, таза жүрек;
Адал кәсіп: ешкімді алдамайтын адал еңбек;
Адал дос: қуаныш пен қайғыны да бірдей бөлісіп, әрдайым жаныңнан табылатын дос.
Қалың киім: жылы киім;
Қалың жұрт: көп адам, халайық, халық;
Қалың бет: ұятсыз;
Қалың қамыс: бітік өскен қамыс;
Қоңыр сиыр: қоңыр түсті сиыр;
Қоңыр жіп: қоңыр түсті жіп;
Қоңыр дауыс: әдемі, құлаққа жағымды естілетін дауыс;
Қоңыр салқын: самал;
Қоңыр күз: мизам шуақ, күздің соңы;
Қоңыр қаз: қоңыр түсті қаз;
Қоңыр жел: салқын самал жел;
Қоңыр аю: қоңыр түсті аю;
Сары май: нанға жағып жейтін май;
Сары уайым: қатты уайым;
Сары уыз: жұмыртқаның сарысы;
Сары ауыз: жас немесе балапан;
Сары су: ашыған сүттің іріткісі немесе қанды ірің/жалқаяқ.
